مراحل یوگا (مراحل هشتگانه یوگا)

مراحل یوگا شامل 8 مرحله است که توسط حکیم پاتانجلی توصیف شده‌اند.

مراحل هشتگانه یوگا، راهی برای داشتن یک زندگی سالم، متعادل و اخلاقی هستند و 2 هزار سال قدمت دارند.

این هشت مرحله یوگا، باید به ترتیب انجام شوند و نباید هیچ تمرینی را حذف کرد. چرا؟

زیرا پایه و اساس مرحله بعدی به شمار می‌رود و انجام هر 8 مرحله یوگا مهم است.

به همین دلیل در این مقاله قرار است به بررسی هر یک از مراحل معنوی یوگا بپردازیم و هرکدام را به ترتیب معرفی کنیم.

از طرفی اگر با یوگا آشنایی کامل ندارید، می‌توانید با مراجعه به مقاله‌ی “یوگا چیست؟“، اطلاعات خود را در این باره افزایش دهید.

حال در ادامه با ما باشید تا به بررسی و معرفی مراحل یوگای هشتگانه بپردازیم.

فهرست مطالب

تاریخچه ۸ مرحله معنوی یوگا

مراحل ۸ گانه یوگا

کلام آخر: مراحل هشتگانه یوگا یا مسیر معنوی به خود رسیدن؟

تاریخچه مراحل یوگا

ماهاریشی پاتانجلی (دانشمند حکیمی از هند)، کتابی را حدود ۲۵۰۰ سال پیش گردآوری کرد که شامل ۱۹۶ سوترا (فلسفه) در مورد یوگا بود که به یوگا سوتراهای پاتانجلی معروف است.

این سوتراها بسیار واضح، دقیق و سرشار از حکمت‌های گران‌بها برای غلبه بر بدبختی‌ها و رنج‌ در همه‌ی دوره‌ها هستند.

سوتراهای پاتانجلی به 4 بخش یا پادا تقسیم می‌شوند و تمرین مراحل هشتگانه یوگا از بخش دوم به نام سادانا پادا سرچشمه می‌گیرد.

اگر می‌خواهید درباره‌ی سوتراهای پاتانجلی بیشتر بدانید، می‌توانید به مقاله‌ی “یوگا سوتراهای پاتانجلی” مراجعه کنید.

در بخش دوم کتاب و در سوترا 29، حکیم پاتانجلی از هشت مرحله یوگا با نام ” آشتانگا یوگا” یاد می‌کند که با سبک آشتانگا یوگا متفاوت است.

برای اینکه بتوانید این تفاوت را درک کنید، کافی است که مقاله‌ی “آشتانگا یوگا چیست؟” را بخوانید.

پاتانجلی، این مراحل یوگا را ایجاد کرد تا به ما کمک کند از رنج انسانی فراتر برویم و به خودشناسی و آزادی نهایی برسیم.

پاتانجلی، اولین فردی بود که درباره موضوعات یوگا کتابی نوشت و آن‌ها را مکتوب کرد.

مراحل معنوی یوگا نیز یکی از موضوعاتی است که در کتاب او وجود دارد.

طبق عقیده پاتانجلی یوگا، فقط یک تمرین فیزیکی یا مدیتیشن نیست بلکه یک سبک زندگی برای رسیدن به وحدت است.

از این رو پاتانجلی، مراحل یوگای هشتگانه را ایجاد کرده است که در ادامه به‌طور کامل به معرفی هر 8 مرحله یوگا می‌پردازیم.

مراحل هشتگانه یوگا چیست؟

مراحل هشتگانه یوگا شامل یاما، نیاما، آسانا، پرانایاما، پراتی‌آهارا، دهارانا، دهیانا و سامادهی است.

هرچند که ما مراحل یوگا را با عنوان مرحله معرفی می‌کنیم اما فقط یک مرحله نیستند بلکه اعضا یا آنگای یک کل و وحدت درونی به شمار می‌روند.

بنابراین همان‌طور که بدن ما بدون قلب، بدون دست و یا هر عضو دیگری ناقص به حساب می‌آید و نمی‌تواند وظایف خود را به‌صورت کامل انجام دهد، اگر هر یک از هشت مرحله یوگا را نیز انجام ندهید، وحدت مراحل کامل نمی‌شود.

پاتانجلی معتقد است که هر یک از 8 مرحله یوگا، یک پله هستند که شما با گذر از پله‌ی قبلی، می‌توانید به پله‌های بعدی دست یابید.

حال با این دیدگاه، هر یک از مراحل یوگای هشتگانه را در ادامه معرفی و بررسی خواهیم کرد:

1- یاما (YAMA)

یاما، اولین قدم در مراحل معنوی یوگا است و محدودیت‌ها و انضباط اخلاقی را شامل می‌شود.

یاما را می‌توان خودکنترلی ترجمه کرد و یا خودداری و دوری از عواملی به شمار آورد که روی روح و جسم انسان تأثیر منفی می‌گذارند.

پنج یاما برای کنترل خود تعریف شده است که به شرح زیر هستند:

آهیمسا (Ahimsa)

آهیمسا به معنای عدم خشونت و آسیب نرساندن فیزیکی به خود، دیگران و طبیعت است.

با این حال آهیمسا، چیزی فراتر از فقدان خشونت معنی می‌شود که در یوگا برداشت شده است.

در حقیقت آهیمسا به مهربانی، دوستی و توجه خردمندانه به افراد و سایر موجودات جهان اشاره دارد.

همچنین آهیمسا شامل وظایف ما می‌شود و حتی می‌تواند به این معنی باشد که اگر زندگی ما در خطر است، حتماً باید برای آن بجنگیم.

آهیمسا به این موضوع نیز اشاره دارد که در هر موقعیتی، نگرش ما باید کاملاً با ملاحظه و با فکر باشد.

اگر آهیمسا را در خود پرورش دهید، باعث ایجاد عشق و دوستی می‌شود و انسان شروع به دیدن وحدت کل آفرینش می‌کند و درنتیجه به‌سوی هدف نهایی خود پیش می‌رود.

علاوه بر این برخی از یوگی‌های معاصر و به‌خصوص غربی، آهیمسا را به‌عنوان دستورالعملی برای رژیم غذایی وگان تفسیر می‌کنند.

چرا؟ زیرا بر این اساس آهیمسا را تفسیر می‌کنند که «همه موجودات زنده» حق دارند با مهربانی و عدم خشونت با آن‌ها رفتار شود.

این در حالی است که رژیم غذایی هند، تقریباً همیشه از محصولات لبنی تشکیل شده است که به دلیل مزایای سلامتی مورداحترام هستند.

وگان بودن نیز یک انتخاب معتبر است اما لزومی ندارد که یوگا و وگان بودن را با هم گره بزنید.

ساتیا (Satya)

ساتیا به معنای راست‌گویی یا ماهیت واقعی است.

همه ما با توجه به اینکه با چه کسی در تعامل هستیم، ماسک می‌زنیم و یا شخصیت‌های متفاوتی داریم.

این مرحله از یوگا و این یاما، از ما می‌خواهد که نقابمان را کنار بگذاریم و خود واقعی و واقعیت را پیدا کنیم و مطابق با وجودیت خود عمل کنیم.

در این حالت و زمانی که خود واقعی‌مان را نشان می‌دهیم، می‌توانیم نزدیک‌تر با واقعیت زندگی کنیم و نه در توهم!

گفتن واقعیت، ساده‌ترین راه نیست اما شریف‌ترین آن است.

در حقیقت اگر از صدای خود برای صحبت کردن درباره‌ی بی‌عدالتی استفاده کنیم و به دنبال از بین بردن ظلم باشیم، در حال تمرین ساتیا هستیم.

منتها ساتیا نباید با تلاش‌های ما در راستای آهیمسا در تضاد باشد. یعنی چه؟

یعنی اینکه نباید با گفتن حقیقت به سایر موجودات و انسان‌ها آسیب برسانیم.

ما باید در نظر داشته باشیم که چه می‌گوییم و گفته‌ی ما، از چه طریق می‌تواند بر دیگران تأثیر بگذارد.

اگر گفتن حقیقت توسط ما، باعث آسیب رساندن به کسی می‌شود و برای سایر افراد نیز سودی ندارد، بهتر است که چیزی نگوییم و نه اینکه دروغ بگوییم.

از طرفی هم نباید در هنگام گفتن حقیقت بترسیم و به خاطر ترس از دیگر افراد حمایت نکنیم.

آستیا (Asteya)

آستیا به معنای دزدی نکردن و احساس غنی بودن است که شامل ضایع نکردن حق دیگران و نگرفتن رشوه هم می‌شود.

در حقیقت آستیا به معنای احترام به انرژی، زمان و منابع دیگران است.

برای تمرین و پرورش آستیا در روابط شخصی، باید حدومرزهایی ایجاد کنیم و به آن‌ها احترام بگذاریم.

آستیا را می‌توان در ارتباط با سیاره‌مان یعنی زمین هم اعمال کرد.

به این صورت که هرچه از زمین می‌گیریم به آن پس بدهیم چرا که بدون پس دادن، باعث ایجاد عدم تعادل در زمین می‌شویم و این بخش از 8 مرحله یوگا از ما می‌خواهد که حق زمین را نیز ضایع نکنیم.

حتی آستیا را می‌توان برای خود یوگا نیز در نظر گرفت.

به این صورت که اگر بخشی از فضای اصلی یوگا را حذف کنید و به ریشه‌های یوگا احترام نگذارید، در حقیقت آستیا را رعایت نکرده‌اید.

همچنین اگر بخواهیم یک مثال برای دنیای مدرن بزنیم، می‌توانیم به این موضوع اشاره کنیم که برخی از افراد دست به سرقتی می‌زنند که شاید چندان واضح هم نباشد چه برای خودشان و چه برای دیگران.

مانند استفاده از آرم‌ها، تصاویر، دیدن فیلم‌ها در پلتفرم‌های غیرمجاز و هر چیزی که برای آن‌ها نیست و حق مالکیت معنوی سایرین را ضایع می‌کند.

منتها با پرورش آستیا، می‌توان اصالت یوگی‌های مدرن را حفظ و این نوع دزدی را نیز رها کرد.

برهماچاریا (Brahmacharya)

برهماچاریا به معنای استفاده درست از انرژی است. منظور این است که انرژی خود را از تمایلات بیرونی به سمت احساس عدم نیاز و کافی بودن معطوف کنیم.

این یاما از ما می‌خواهد که اسیر امیال نفسانی نباشیم و ذهن خود را از کل امیال مانند میل جنسی آزاد کنیم.

منتها این یاما به معنای سرکوب میل جنسی نیست چرا که سرکوب درنهایت منجر به ناامیدی و وضعیت ناسالم ذهن می‌شود.

منظور از برهماچاریا، کنترل و رهایی از میل جنسی است به این معنی که اسیر یوغ امیال نباشید و با کنترل و خودشناسی از زندگی بیشترین لذت را ببرید.

آپاریگراها (Aparigraha)

آپاریگراها به معنای عدم طمع، دل‌بستگی و مالکیت است.

چرا این یاما در مراحل هشتگانه یوگا وجود دارد؟ زیرا طمع و حرص باعث می‌شود چشم خود را روی داشته‌هایمان ببندیم.

ضمن اینکه با احتکار دارایی‌ها، باعث نابرابری و فقر در جامعه شویم.

بنابراین با پرورش این یاما، می‌توانیم خود را غنی بدانیم و اجازه دهیم مادیات در زندگی ما جریان داشته باشند بدون آنکه برای به دست آوردن و یا از دست دادن آن حرص و طمع داشته باشیم.

چرا که هدف واقعی انسان، به دست آوردن مادیات نیست و می‌تواند با حفظ و پرورش آپاریگراها از کل راحتی جهان بدون طمع لذت ببرد.

2- نیاما (Niyama)

نیاما، دومین مرحله از هشت مرحله یوگا است و به رعایت ثبات، نظم و تهذیب نفس اشاره دارد.

این مرحله که از یوگا سوترا 2.32 پاتانجلی گرفته شده است به وظایفی اشاره دارد که نسبت به خودمان انجام می‌شود اما می‌توان آن را با اعمال ما نسبت به دنیای خارج نیز در نظر گرفت.

نیاما، 5 مرحله دارد که برای پاک‌سازی جسم و ذهن باید به انجام آن‌ها پرداخت که پرورش هر یاما، به بدن شما کمک می‌کند با آگاهی جدیدی بدرخشد.

5 مرحله‌ی نیاما به شرح زیر است:

ساوچا (Saucha)

ساوچا، تصفیه بیرونی و درونی معنی می‌شود و همان تطهیر روح و جسم است.

انسان‌ها، راه‌های مختلفی را برای پاک‌سازی بیرونی می‌شناسند و حتی تا حدودی با تصفیه درونی بدن نیز آشنا هستند.

اما برای پاک‌سازی باطن، باید از فضایل اخلاقی استفاده کرد و درواقع خلوص درونی، ارزش بیشتری نسبت به ظاهر دارد.

اگرچه ما با پاک‌سازی بیرونی نیز احساس آرامش می‌گیریم اما اگر طهارت درونی محقق نشود، پاکیزگی بیرونی هیچ فایده‌ای ندارد.

یکی از روش‌های تصفیه درونی، مدیتیشن است که باعث پاکیزگی و ثبات ذهنی می‌شود.

اگر می‌خواهید درباره‌ی مدیتیشن اطلاعات بیشتری کسب کنید، فقط کافی است که سری به مقاله‌ی “مدیتیشن چیست؟” بزنید.

همچنین ازجمله راه‌های پاک‌سازی بیرونی که در یوگا شاسترا به آن اشاره شده است، می‌توان شاتکارما را نام برد.

سانتوشا (Santosha)

سانتوشا به معنی قناعت و رضایت است به این شکل که از شرایطی که در حال حاضر و در همین لحظه داریم راضی باشیم.

در حقیقت سانتوشا، راضی و خوشحال بودن در هر موقعیتی از زندگی است.

سانتوشا به این موضوع اشاره می‌کند که ذهن نباید با خواسته‌ها و آرزوهایی پر شود که درنهایت باعث دلسردی و سرخوردگی فرد می‌شود.

به‌ویژه در دوران کنونی، استفاده از یاما بسیار مرسوم است.

به این دلیل که فرهنگ ما به شدت بر خواستن بیشتر، داشتن موقعیت‌های بهتر، و تلاش مستمر تأکید دارد.

این فرهنگ به‌قدری گسترده شده است که گاهی فهمیدن این نکته که نیازی به تلاش بی‌وقفه و پیشرفت دائمی نیست، خود به تلاشی مضاعف نیاز دارد.

بنابراین تمرین شکرگزاری و قدردانی، می‌تواند حواس ما را به لحظه‌ی حال و دارایی‌هایمان در حال حاضر معطوف کند و درنهایت آرامش ذهن را برای ما به ارمغان آورد.

تاپاس (Tapas)

تاپاس از کلمه سانسکریت “Tap” گرفته شده که به معنای گرم کردن یا سوزاندن است.

منتها تاپاس در این مرحله به تمرین انضباط نفس، خویشتن‌داری، استقامت و تا حدی ریاضت اشاره دارد.

یوگی‌های باستان دریافتند که برای بیداری و تحول انسان، نیاز به یک شور آتشین است که این موضوع شامل تلاش آگاهانه برای از بین بردن عادات منفی، وابستگی‌ها و خواسته‌های منتهی به نفس می‌شود.

همچنین تاپاس، تلاش برای پرورش ویژگی‌های مثبت مانند عزم، تمرکز و اراده است.

تاپاس را می‌توان سادگی نیز در نظر گرفت. به این صورت که شما هر کاری را باید از روی اصالت و برای رشد درونی خود انجام دهید و نه برای خودنمایی.

در تاپاس، هیچ تمایلی برای خودنمایی و برتر بودن از دیگران وجود ندارد.

در حقیقت این اصل حاکم است که من همانی هستم که هستم و تا زمانی که مطمئن باشم روش من به دیگران آسیب نمی‌زند (چه ازنظر جسمی و چه روحی)، مسیر خودم را ادامه می‌دهم.

البته که با توجه به مراحل قبلی و یاماهای دیگر، این به معنای خودپرستی و من هر طور که هستم خوب است، نیست.

بلکه پرورش تاپاس باعث رهایی و رسیدن به روشنگری می‌شود و راهگشاست.

سوادیایا (Svadhyaya)

سوادیایا به معنای خودشناسی است.

در بهاگاواد گیتا آمده است که: “یوگا، سفر ما از طریق خود به خود است.”

این یاما از مراحل یوگا، به ما کمک می‌کند تا خود را بهتر بشناسیم و تصویری واضح از خودمان را به ما ارائه می‌دهد.

در این حالت شما با خود، شفاف‌تر خواهید بود و می‌توانید به‌وضوح به سمت هدفتان حرکت کنید.

یکی از مواردی که می‌تواند به پرورش سوادیایا کمک کند، مدیتیشن است که اغلب با یک مانترا برای ساکت کردن افکار ذهن و معطوف کردن توجه به درون انجام می‌شود.

در حقیقت سوادیایا به معنای درک خود و نیازها و محدودیت‌ها است.

ایشوارا پرانیدانا (Ishvara Pranidhana):

ایشوارا پرانیدانا به معنی تسلیم شدن به یک قدرت برتر (خدا یا طبیعت خالق ما) و فداکاری است.

این مرحله از نیاما، آخرین بخش است و شامل تسلیم مطلق به خدا می‌شود.

در این مرحله از مراحل یوگای هشتگانه، یوگی باید از انواع امیال و اشتیاق دل بکند و خود را برای دریافت ویژگی‌هایی مانند بردباری، عشق به همه و فداکاری آماده کند و پرورش دهد.

برای پرورش ایشوارا پرانیدانا، باید هر کاری را غیرشخصی انجام دهید و بدون قید و شرط به خدا ایمان آورید.

3- آسانا (Asana)

آسانا یا Posture، حالت بدن است و در یوگا سوترا 2.46 پاتانجلی ذکر شده و به معنی یک وضعیت ثابت و راحت است.

در حقیقت آسانا را می‌توان حرکات فیزیکی یوگا نیز در نظر گرفت که سومین مرحله از هشت مرحله یوگا محسوب می‌شود.

هر آسانا باید با احساس ثبات، آگاهی و لذت انجام شود.

در حقیقت تمرین آسانا، هوشیاری فرد را افزایش می‌دهد و ذهن را برای تمرکز آماده می‌کند.

آساناهای فیزیکی، بدن ما را برای پرورش سایر مراحل یوگا پاک می‌کنند.

پاتانجلی در سوتراها به ما آموزش داده است که برای انجام هر ژست و آسانا وقت بگذاریم و با تمرکز ذهن بر نَفَس از یک حالت به حالت دیگر حرکت کنیم.

از آنجایی که ممکن است برخی یوگی و یوگینی‌ها از محدودیت‌هایشان عبور کنند و به خود آسیب برسانند، سوتراها به ما می‌آموزند که یوگا را در حالتی آرام و با هدف برقراری ارتباط با بدن و مبارزه با دوگانگی ذهن انجام دهیم.

انجام آسانا به‌صورت روزانه، منجر به افزایش سلامتی بدن و ذهن می‌شود البته در حالتی که آسانا را به‌درستی انجام دهید.

یکی از راه‌هایی که می‌توانید مطمئن باشید که آسانا را به‌درستی انجام می‌دهید، این است که اسم حرکات یوگا با تصویر هر آسانا را حین تمرین در کنار خود داشته باشید.

حتی می‌توانید حین تمرین از خود فیلم بگیرید و تماشا کنید تا مطمئن شوید که حرکات را به‌درستی انجام می‌دهید.

4- پرانایاما (Pranayama)

کلمه پرانا به “انرژی” یا “منبع زندگی” اشاره دارد و شامل تمرینات تنفسی مختلف است.

پرانایاما که مرحله چهارم از 8 مرحله یوگا است را می‌توان روشی برای کنترل نَفَس در نظر گرفت.

تنفس طبق تئوری یوگا، روشی برای ما به شمار می‌رود تا انرژی نیروی زندگی که ما را احاطه کرده است جذب و با آن تعامل کنیم.

بنابراین با پرورش پرانایاما، می‌توانیم تنفس را به تمرینی آگاهانه تبدیل و بدن خود را با نیروی حیاتی زندگی تقویت کنیم و درنهایت نحوه واکنش سیستم عصبی مرکزی (CNS) را به استرس تغییر دهیم.

همان ابتدا نیز اشاره کردیم که هر مرحله از مراحل معنوی یوگا را باید به ترتیب پیش ببرید تا اثرگذار باشد.

دقیقا مانند ترتیب حرکات یوگا در سبک‌های مختلف که اگر پشت سر هم و به ترتیب خاصی انجام شوند، اثر بیشتری روی جسم، ذهن و روح می‌گذارند.

از این رو پاتانجلی نیز توصیه می‌کند که پس از تسلط یافتن روی آسانا، پرانایاما را تمرین کنید.

مسلط شدن روی پرانایاما، شما را برای رسیدن به مرحله‌ی بعدی یعنی پراتی آهارا آماده می‌کند.

اگر می‌خواهید بیشتر درباره‌ی پرانایاما بدانید، می‌توانید مقاله‌ی “پرانایاما چیست؟” را مطالعه کنید.

5- پراتی ‌آهارا (Pratyahara)

پراتی آهارا یا خروج حواس، پنجمین آنگا یا بخش از یوگا پاتانجلی به شمار می‌رود که به معنای برداشتن حواس از بیرون و بردن آن به درون است.

به عبارت دیگر پراتی آهارا به این معنی است که شما به جهان وسیعی که درونتان قرار دارد، شیرجه می‌زنید.

در این شیرجه به درون، کل حواستان به شما یاری می‌دهند تا بتوانید درون خودتان حرکت کنید و صدای وجودی‌تان را بشنوید.

یکی از راه‌های پرورش پراتی آهارا، بستن چشم در هنگام انجام آسانا است.

6- دهارانا (Dharana)

یوگا سوترا 3.1 پاتانجلی بیان می‌کند که دهارانا، مرحله تمرکز از مراحل هشتگانه یوگا است و در آن، فرد باید ذهن پراکنده‌ی خود را جمع و آن را وادار کند تا روی یک شی خاص متمرکز شود.

این نوع تمرکز را می‌توان در مدیتیشن با یک شمع و یا هر جسم غیر متحرکی پرورش داد.

امروزه پرورش دهارانا بسیار مهم است چرا که هجوم اطلاعات و فضای مجازی، ذهن را به سمت بی‌ثباتی و عدم تمرکز سوق می‌دهد.

7- دهیانا (Dhyana)

دهیانا همان مدیتیشن و مراقبه است و در اینجا، مراقبه به معنای متصل شدن به خود واقعی است.

در این حالت، شما آماده هستید تا خود واقعیتان را بدون دخالت ذهن یا حواس مشاهده کنید.

دهیانا، حالتی از هوشیاری و کاملاً متفاوت از حالت بیداری است.

در مدیتیشن یا دهیانا، فرد هوشیار است اما ذهن روی اتفاقات بیرون و رویدادهای اطراف متمرکز نیست.

دقت کنید که در حالت دهیانا، ذهن در حال رویا یا خیال‌پردازی و خواب نیست بلکه با درون خود واضح است و در حالت آرام و متمرکز قرار دارد.

بنابراین شما با پرورش دهیانا که هفتمین مرحله از مراحل یوگا است، فرآیندی آرامش‌بخش را برای ذهن ایجاد می‌کنید.

8- سامادهی (Samadhi)

سامادهی، آخرین مرحله‌ از مراحل معنوی یوگا و به معنای رستگاری و فوق آگاهی است.

یوگا سوترا 3.3 پاتانجلی، سامادهی را حالتی از وجد و سعادت توصیف می‌کند.

در این مرحله، بین ذهن و روح اتحاد ایجاد می‌شود و به آگاهی ناب یا تحقق برهمن می‌رسید.

خودشناسی و رسیدن به خود، آخرین آنگا از مراحل یوگا است و همه‌ی مراحل قبلی در راستای رسیدن به فوق آگاهی هستند.

اگر بتوانید 8 مرحله یوگا را با موفقیت پشت سر بگذارید، می‌توانید بدون هیچ درگیری، ترسی یا پیچیدگی و با شادی، آزادی و رهایی کامل زندگی کنید.

کلام آخر: مراحل هشتگانه یوگا یا مسیر معنوی به خود رسیدن؟

در این مقاله به معرفی مراحل یوگا پرداختیم و متوجه شدید که هشت مرحله یوگا شامل موارد زیر است:

1. یام
2. نیاما
3. آسانا
4. پرانایاما
5. پراتی آهارا
6. دهارانا
7. دهیانا
8. سامادهی

هر یک از مراحل هشتگانه یوگا، به شما کمک می‌کند تا به خودآگاهی عمیق برسید.

بنابراین باید همه‌ی مراحل یوگای هشتگانه را به همین ترتیبی که ذکر کردیم، انجام دهید و هیچ‌یک از مراحل را جا نیندازید و یا در انجام آن کوتاهی نکنید.

درواقع هر مرحله از 8 مرحله یوگا، زیربنای مرحله‌ی بعدی است و نمی‌توان به نهایت آگاهی رسید مگر اینکه کل مراحل معنوی یوگا را به ترتیب انجام دهید.

از طرفی شاید آشنایی با چاکراها و انواع آن نیز برایتان جالب باشد که در این حالت، پیشنهاد می‌کنیم مطلب “چاکرا چیست؟” را مطالعه کنید.

نظرات و تجربیاتتان را با ما به اشتراک بگذارید

با کدام یک از هشت مراحل معنوی یوگا آشنایی داشته‌اید؟ خوشحال می‌شویم با بیان نکات و تجربیاتتان به ارتقاء این مقاله کمک کنید.

همچنین اگر سوالی درباره هشت مرحله یوگا دارید، در بخش کامنت‌ها از ما بپرسید تا در اسرع وقت پاسخگوی شما باشیم.