تنفس خورشیدی چیست؟

تنفس خورشید (Surya Bhedana)، یکی از تکنیک‌های تنفسی رایج است که فواید زیادی برای بدن و ذهن دارد.

سوریابدانا پرانایاما یا همان تنفس خورشید، از سوراخ راست بینی آغاز می‌شود چرا که معتقدند خورشید به سوراخ راست بینی متصل است.

اگر که به دنبال آموزش تنفس خورشید هستید، می‌توانید نحوه‌ی اجرای صحیح این تنفس را در ویدئوی زیر مشاهده کنید:

جالب است بدانید که عمل دم در سوریابدانا، فقط از طریق حفره راست بینی انجام می‌شود و بازدم از طریق حفره چپ!

اعتقاد بر این است که تنفس خورشید به کانال انرژی متصل است و پس از انجام آن، انرژی درونی و جسمی شما افزایش پیدا می‌کند.

منتها تکنیک‌های تنفسی فقط شامل سوریابدانا نیست و انواع بسیاری دارد که می‌توانید برای آشنایی با سایر شیوه‌های تنفسی به مقاله‌ی “انواع تنفس در یوگا” مراجعه کنید.

حال در ادامه با ما باشید تا شما را با سوریابدانا پرانایاما بیشتر آشنا کنیم.

فهرست مطالب

معرفی تنفس خورشید

تنفس خورشید در یوگا چگونه انجام می‌شود؟

بررسی فواید انجام تنفس خورشید

منع تمرین تنفس خورشید

بهترین زمان انجام تنفس خورشید در یوگا

آیا می‌توان سوریابدانا را با سایر تکنیک‌های تنفسی تمرین کرد؟

معرفی فرم های تنفس خورشید

کلام آخر: شفابخشی در هر نفس با تنفس خورشید

معرفی تنفس خورشید

تنفس خورشید، نوعی تمرین تنفسی در یوگا است که اعتقاد دارند به بدن و ذهن انرژی می‌بخشد.

تنفس خورشید در زبان سانسکریت، Surya Bhedana نام دارد که از دو بخش Surya به معنای “خورشید” و Bhedana به معنی “عبور کردن” تشکیل شده است.

بنابراین سوریابدانا (Surya Bhedana) به معنای “نفسی که از خورشید می‌گذرد” است.

از این تکنیک تنفسی یا پرانایاما برای تولید گرما و انتقال انرژی به شبکه خورشیدی بدن استفاده می‌شود.

طبق تئوری یوگا، خورشید متصل به سوراخ راست بینی است و به همین دلیل تنفس خورشید از سمت راست بینی شروع می‌شود.

در حقیقت این تمرین تنفسی شامل دم از سوراخ راست بینی و بازدم از سوراخ چپ بینی است.

اعتقاد بر این است که سوریابدانا پرانایاما که کانال یا شبکه خورشیدی را فعال می‌کند، مسئول انرژی فیزیکی و سرزندگی است.

جالب است بدانید که Surya Bhedana Pranayama، اغلب به‌عنوان بخشی از هاتا یوگا انجام و به خاطر اثرات انرژی‌بخش و شفادهنده‌ی خود شناخته می‌شود.

اگر می‌خواهید درباره‌ی سبک هاتا بیشتر بدانید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌ی “سبک هاتا یوگا چیست؟” را مطالعه کنید.

حال که با چیستی تنفس خورشید آشنا شدید در ادامه همراه ما باشید تا شما را با نحوه اجرای این پرانایاما آشنا کنیم.

تنفس خورشید در یوگا چگونه انجام می‌شود؟

مراحل انجام تنفس خورشید در یوگا شامل ۵ بخشِ آماده‌سازی، دَم، حفظ یا حبس تنفس، بازدَم و حبس هوای خالی بازدَم است و درنهایت می‌توانید همین مراحل را تکرار کنید.

در ادامه به آموزش تنفس خورشید و توضیح درباره‌ی هر بخش می‌پردازیم:

1- آماده‌سازی

برای انجام تمرینات تنفسی، حتماً بنشینید. پیشنهاد می‌شود مبتدیان روی یک کوسن بنشینند و تمرین کنندگان باتجربه، بهتر است که در حالت پای لوتوس (lotus pose) قرار بگیرند.

پس از قرار گرفتن در حالت صحیح، انگشت اشاره و وسط خود را خم کنید و سه انگشت دیگر را صاف نگه دارید (برای انجام دقیق‌تر این عمل، می‌توانید ویدئوی اول صفحه را دوباره مشاهده کنید.)

ضمن اینکه به این حالت قرار گرفتن دست‌ها، ویشنو مودرا می‌گویند که می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر به مطلب “انواع مودرا” مراجعه کنید.

2- دَم

با انگشت حلقه، سمت چپ بینی را ببندید و دم عمیقی از سمت راست بگیرید و ریه‌ها را از هوا پُر کنید.

3- حفظ یا حبس تنفس

تا زمانی که راحت هستید، نفس خود را حبس کنید.

اگر دچار فشارخون بالا، اضطراب و سایر مشکلاتی از این قبیل هستید، این مرحله از پرانایاما را نادیده بگیرید.

مبتدیان نیز می‌توانند این مرحله را کوتاه‌تر انجام دهند.

دقت کنید که در این مرحله، هوا در ریه‌ها و شش‌ها قرار دارد و شما نفس خود را حبس می‌کنید.

4- بازدَم

با انگشت شست، سمت راست بینی را ببندید و بازدم را از سمت چپ انجام دهید.

در این مرحله، یک دور از تنفس خورشید یوگا را انجام داده‌اید.

5- حبس هوای خالی بازدم

در این مرحله، هوا کاملا از بینی خارج شده است و ریه‌ها و شش‌ها خالی از اکسیژن هستند.

بنابراین تا جایی که توان دارید، باید در همین حالت بمانید و ریه‌ها را خالی نگه دارید و سپس با بستن حفره چپ بینی، از حفره راست دم بگیرید.

توجه کنید که در مرحله پنجم، ریه‌ها و شش‌ها خالی از اکسیژن هستند و سپس حبس نفس انجام می‌شود.

6- تکرار

پس از انجام 5 مرحله‌ی بالا، می‌توانید تنفس خورشید را دوباره از مرحله دوم و با مسدود کردن حفره سمت چپ و دم از سمت راست تکرار کنید.

به یاد داشته باشید که در این تنفس، دم همیشه از سمت راست و بازدم از سمت چپ انجام می‌شود.

می‌توانید این تنفس را بین ۸ تا ۱۰ دفعه و با توجه به توان خود انجام دهید.

حال که آموزش تنفس خورشید را نیز از سر گذراندید، فواید این پرانایاما را در بخش بعدی معرفی خواهیم کرد.

بررسی فواید انجام تنفس خورشید

تنفس خورشید نیز مانند سایر پرانایاماها از فواید زیادی بهره می‌برد که منجر به سلامت ذهن و بدن می‌شود.

فواید و مزایای انجام تنفس خورشید به شرح زیر است:

1- افزایش انرژی

تنفس خورشید با فعال کردن Pingala Nadi که یکی از کانال‌های انرژی و مرتبط با خورشید است، مسئول انرژی فیزیکی و سرزندگی به‌حساب می‌آید.

با تمرین مداوم تنفس خورشید، سطح انرژی شما افزایش می‌یابد و درنهایت استقامت بدن بیشتر می‌شود و نشاط کلی بدن نیز بهبود می‌یابد.

بنابراین تمرین سوریابدانا برای افرادی که اغلب درگیر خستگی ذهنی و جسمی هستند، بسیار مفید است.

2- تقویت سیستم ایمنی

سوریابدانا پرانایاما، می‌تواند با بهبود گردش خون و اکسیژن‌رسانی به خون، ایمنی شما را تقویت کند.

درنتیجه با تکرار این پرانایاما در بازه‌های زمانی متناوب، می‌توانید سیستم ایمنی بدن خود را تقویت کنید و کمتر درگیر بیماری‌ها شوید.

3- کاهش چشمگیر استرس و اضطراب

تنفس خورشید، یک تمرین آرام‌بخش است که با آرام کردن ذهن و سیستم عصبی به کاهش استرس و اضطراب کمک می‌کند.

4- بهبود تمرکز و حافظه

تنفس سوریابدانا با تحریک سیستم عصبی و افزایش اکسیژن‌رسانی به مغز باعث بهبود تمرکز و حافظه می‌شود.

بنابراین این تنفس برای افرادی که دچار اختلال تمرکزی هستند، می‌تواند بسیار مفید باشد.

5- سم‌زدایی در بدن

تنفس خورشید با افزایش سطح اکسیژن در بدن، نه فقط به بهبود حافظه و تقویت سیستم ایمنی بلکه به سم‌زدایی بدن نیز کمک می‌کند.

درنتیجه با انجام مرتب سوریابدانا، می‌توانید سلامت و تندرستی کلی بدن خود را بهبود بخشید.

6- تقویت سیستم گوارشی

انجام تمرین سوریابدانا پرانایاما، سیستم گوارشی را تحریک می‌کند و درنتیجه منجر به بهبود هضم، رفع یبوست و کاهش نفخ می‌شود.

7- افزایش دمای بدن

تنفس خورشید با افزایش جریان خون و اکسیژن به اندام‌های داخلی، دمای بدن را افزایش می‌دهد.

این مزیت سوریابدانا، می‌تواند برای افرادی که اندام آن‌ها به سردی تمایل دارند نیز مفید باشد.

همچنین انجام این تکنیک تنفسی برای فصول سرد سال و گرم کردن بدن مفید است.

8- کمک به کاهش وزن

بله شاید تعجب کنید اما تنفس خورشید، می‌تواند به کاهش وزن نیز کمک کند.

در حقیقت طبق مطالعه منتشر شده در مجله هندی فیزیولوژی و فارماکولوژی، پرانایاما می‌تواند منجر به کاهش وزن شود.

اما چگونه؟ طبق تحقیقات، کاهش وزن قابل‌توجهی در شرکت‌کنندگانی دیده شده است که هرروز 27 دور تنفس سوریابدانا را به مدت یک ماه تکرار کرده‌اند.

این مطالعه نشان می‌دهد که در کنار یک رژیم غذایی مناسب، سوریابدانا می‌تواند منجر به افزایش متابولیسم و درنتیجه کاهش وزن شود.

حال که با مزایای تنفس خورشید آشنا شدید در ادامه همراه ما باشید تا شما را با موارد احتیاط برای انجام این تنفس آشنا کنیم.

منع تمرین تنفس خورشید

از آنجایی که تنفس خورشید منجر به افزایش یک‌باره‌ی اکسیژن در بدن و سطح خون می‌شود، انجام این تنفس برای برخی از افراد و در بعضی از زمان‌ها مجاز نیست.

موارد منع یا احتیاط برای انجام سوریابدانا پرانایاما شامل موارد زیر هستند:

• زنان باردار
• افرادی دارای صرع
• افراد دچار اضطراب
• افراد درگیر آسم و یا میگرن
• افراد در بستر بیماری و درگیر تب
• افراد دچار سوءهاضمه یا رفلاکس معده
• افراد دارای فشارخون بالا یا مشکلات قلبی عروقی
• افراد مبتلا به عفونت‌های تنفسی مثل سرماخوردگی، برونشیت یا آنفولانزا

اگر هیچ‌یک از موارد منع مذکور در بالا را ندارید پس در ادامه با ما باشید تا به شما بگوییم که برای انجام این پرانایاما چه زمانی مناسب‌تر است.

بهترین زمان انجام تنفس خورشید در یوگا

زمان ایده‌آل برای تمرین تنفس خورشید، صبح زود با معده خالی است.

منتها می‌توانید این تمرین را در عصر نیز انجام دهید ولی حتماً باید 4 الی 5 ساعت از آخرین وعده غذایی شما گذشته باشد.

با این حال بهتر است که در فصل تابستان، گرم‌ترین بخش روز و بعد از غروب آفتاب از انجام این تنفس اجتناب کنید.

آیا می‌توان سوریابدانا را با سایر تکنیک‌های تنفسی تمرین کرد؟

در پاسخ به این سوال، باید گفت که بله!

شما می‌توانید سوریابدانا پرانایاما یا همان تنفس خورشید را با سایر تکنیک‌های تنفسی نیز انجام دهید.

با این حال ضروری است که آن را به‌ ترتیب صحیح و تحت نظارت یک مربی حرفه‌ای یوگا انجام دهید تا دچار مشکل نشوید.

معرفی فرم های تنفس خورشید

منظور از فرم های تنفس خورشید، تکنیک‌ها و روش‌های مختلف انجام این پرانایاما است.

همان‌طور که در بخش آموزش تنفس خورشید نیز اشاره کردیم، افرادی که دچار اضطراب هستند نباید نفس خود را بعد از دم، حبس کنند. این روش، یک فرم اجرای سوریابدانا پرانایاما است.

حال در این بخش به معرفی 4 فرمی می‌پردازیم که می‌توان تنفس خورشید را انجام داد:

فرم اول: دم و بازدم

این فرم اصلی اجرای سوریابدانا است و برای انجام آن، ابتدا باید حفره‌ی سمت چپ را با دست نگه دارید و سپس دمی عمیق از حفره‌ی سمت راست بگیرید و بازدمی عمیق را از حفره چپ خارج کنید.

با تسلط روی این فرم و افزایش قدرت ماهیچه‌های تنفسی، می‌توانید فرم های تنفس خورشید همراه با حبس را نیز انجام دهید به شرط اینکه از آمادگی ذهنی نیز برخوردار باشید.

فرم دوم: دم – حبس دم و بستن هر دو حفره بینی – بازدم

اگر به فرم اول مسلط هستید، می‌توانید فرم دوم را به‌ این صورت انجام دهید که حفره چپ بینی را ببندید و دمی عمیق از حفره راست بگیرید.

سپس نفس خود را با بستن هر دو حفره، حبس کنید و برای بازدم هم فقط سوراخ چپ بینی را باز کنید.

فرم سوم: دم – بازدم – حبس بازدم با بستن هر دو حفره بینی

حفره چپ را در این حالت می‌بندید و از سمت راست، دم می‌گیرید و حفره راست را می‌بندید.

سپس حفره چپ را در حالت نیمه بسته نگه می‌دارید و بازدم عمیقی به‌آرامی انجام می‌دهید.

درنهایت نیز هر دو حفره را می‌بندید و بدون فشار، حبس بیرونی (بازدم) را انجام می‌دهید. (حبس بازدم یعنی هنگامی که هوا از ریه‌های شما خالی شده است، چند لحظه در همان حالت خلأ می‌مانید.)

این مرحله باید همراه با قفل شکمی انجام شود و حتماً باید به فرم‌های قبلی مسلط باشید و تحت نظر مربی یوگا به انجام این فرم بپردازید.

اگر اطلاعی راجع‌به قفل‌های انرژی یا باندا ندارید، پیشنهاد می‌کنیم که حتماً مطلب “باندا چیست؟” را مطالعه کنید.

فرم چهارم: دم – حبس دم – بازدم – حبس بازدم

این مرحله، باید حتماً زیر نظر مربی و با تسلط کامل بر دو فرم قبلی انجام شود چرا که ترکیبی از فرم 2 و 3 است.

کلام آخر: شفابخشی در هر نفس با تنفس خورشید

در این مطلب سعی کردیم که تنفس خورشید را که یکی از پرانایاماهای رایج و مهم است به شما معرفی کنیم.

متوجه شدید که شروع تنفس خورشید از بینی راست و با دم گرفتن و بازدم از بینی چپ است و می‌توان تا چندین بار به انجام و تکرار این تنفس پرداخت.

همچنین برای اینکه بتوانید سوریابدانا را به‌درستی در منزل اجرا کنید، آموزش تنفس خورشید را نیز برای شما قرار دادیم تا مرحله به مرحله پیشروی کنید.

از طرفی شما را با مزایای تنفس خورشید آشنا کردیم و مشاهده کردید که این پرانایاما، چه فواید زیادی برای بدن و ذهن دارد.
 
در ادامه نیز برای آنکه با انجام این پرانایاما دچار مشکل نشوید، به موارد احتیاط و منع پرداختیم.

از این رو مشاهده کردید که افراد دچار مشکلات تنفسی، فشارخون، زنان باردار و کسانی که دچار بیماری‌های مزمن هستند، نباید به انجام این پرانایاما بپردازند.

در آخر نیز فرم های تنفس خورشید را بررسی کردیم و نحوه‌ی انجام هر یک را توضیح دادیم.

حال که به‌خوبی با این تنفس آشنا شدید، اگر می‌خواهید درباره‌ی تنفس شکمی که یکی دیگر از تنفس‌های رایج و مهم است نیز اطلاعات کسب کنید پس به مقاله‌ی “تنفس شکمی چیست؟” مراجعه کنید.

نظرات و تجربیاتتان را با ما به اشتراک بگذارید:

خوشحال می‌شویم که اگر تنفس خورشید را قبلاً انجام داده‌اید، نظر خود را راجع‌به این پرانایاما با ما به اشتراک بگذارید.

همچنین اگر سؤالی درباره آموزش تنفس خورشید دارید، می‌توانید در بخش کامنت‌ها از ما بپرسید تا در اسرع وقت پاسخگوی شما باشیم.