واحد پول
تومان
دلار آمریکا
اگر نام پرانا یا انرژی حیات به گوشتان خورده است پس همراه ما باشید تا به طور مفصل بگوییم که پرانا چیست؟
در سانسکریت به انرژی حیاتی، پرانا گفته میشود و از 5 وایو (باد) تشکیل شده است که شامل موارد زیر هستند:
- پرانا وایو
- آپانا وایو
- ویانا وایو
- اودانا وایو
- سامانا وایو
همچنین پرانا، نیرویی است که در همهی موجودات جریان دارد و عملکردهای حیاتی را انجام میدهد.
پارامهانسا یوگاناندا (یوگی هندی و نویسنده کتاب سرگذشت یک یوگی) این جنبه از پرانا را «نیروی زندگی» نامید.
او همچنین توضیح داد که نیروی حیات، دارای هوش ذاتی است که آن را قادر میسازد تا فرآیندهای حفظ حیات را انجام دهد.
گفتنی است روشهای مختلفی برای متعادلسازی پرانا وجود دارد که پرانایاما، یکی از آنها است.
منتها متأسفانه بسیاری از افراد، پرانا را با پرانایاما اشتباه میگیرند اما اگر میخواهید که تفاوت این دو موضوع را بهتر درک کنید، فقط کافی است که مقالهی “پرانایاما چیست؟“ را مطالعه کنید.
حال با ما باشید تا در ادامه به بررسی کامل این موضوع بپردازیم که پرانا یا انرژی حیاتی چیست؟
اگر میخواهید پرانا را توسط مدیتیشن متعادلسازی کنید، فقط کافی است که در کلاسهای مدیتیشن MN استودیو شرکت نمایید:
فهرست مطالب
معنی پرانا
پرانا (Prana)، یک کلمه سانسکریت است و میتوان معانی زیر را برای آن در نظر گرفت:
- انرژی نیروی حیات
- انرژی حیاتی
- نَفَس زندگی
- انرژی روح
- اصل حیاتی
به عبارت دیگر انرژی پرانا، همان نیرویی است که جوهر وجود ما را تشکیل میدهد.
حال که با معنی پرانا آشنا شدید، در ادامه با ما باشید تا ببینیم که این انرژی حیاتی چیست؟
انرژی پرانا چیست؟
اگر بخواهیم بهصورت خلاصه بگوییم که پرانا چیست؟ به تعریف زیر میرسیم:
پرانا، اصل جهانی انرژی یا مجموع کل نیرویی است که در جهان بهصورت آشکار وجود دارد.
به عبارت دیگر انرژی پرانا، کل نیروهای موجود در طبیعت و نیروهایی که در وجود انسان نهفته است را در برمیگیرد.
پس پرانا بهصورت کاملاً ظریفی در کل جهان وجود دارد و جوهر وجود ما، طبیعت، حیوانات و حتی اشیاء بیجان را تشکیل میدهد.
پرانا یا انرژی حیاتی، یک مفهوم باستانی به شمار میرود و در بسیاری از متون مقدس هندو و متون یوگا مانند اوپانیشادها به آن اشاره شده است.
در حقیقت پرانا یا انرژی حیات است که به ما در انجام فعالیتهایی مانند تنفس، صحبت کردن، حرکت، تفکر، هضم و غیره کمک میکند.
همچنین این انرژی قدرتمند به طور پیچیدهای با ذهن مرتبط است و بر افکار، احساسات و رفاه عمومی ما تأثیر میگذارد.
درنتیجه وضعیت انرژی پرانا بهصورت مستقیم بر سلامت جسمی، روانی و رشد معنوی ما تأثیرگذار است.
تصور بر این است که پرانا از طریق چاکراها در بدن جریان دارد و اگر فردی در وضعیت خوب و متعادل قرار داشته باشد، پرانا آزادانه از میان هفت چاکرای اصلی او جریان مییابد.
با این حال اگر چاکراها مسدود باشند، عبور پرانا و جریان یافتن آن در بدن مختل میشود و درنتیجه وضعیت سلامتی جسمی، روحی و روانی به هم میریزد.
اگر دوست دارید دربارهی چاکراها و ارتباط آنها با پرانا بیشتر بدانید، پیشنهاد میکنیم که مقالهی “چاکرا چیست؟“ را مطالعه کنید.
حال در ادامه با ما باشید تا شما را با انواع پرانا آشنا کنیم.
انواع انرژی پرانا
در متون مختلف یوگا، دربارهی این موضوع صحبت شده است که همهی موجودات زنده توسط پرانا یا نیروی حیاتبخش نگهداری میشوند.
در حقیقت پرانا، رابط بین بدن اختری و بدن فیزیکی است.
بنابراین هنگامیکه این رشتهی باریک انرژی حیاتی قطع شود، بدن اختری از فیزیکی جدا میشود و مرگ اتفاق میافتد.
این مفهوم، نقش اساسی را بهعنوان دیدگاه جامعی از زندگی در فلسفه هندو یا یوگا ایفا میکند.
طبق گفتهی یوگیهای باستان، پرانا به پنج وایو تقسیم میشود. وایو (Vayu)، کلمهای سانسکریت و به معنای “باد” یا “هوا” است.
هر یک از انواع انرژی پرانا، نقش مشخصی در حفظ سلامت جسمی و روحی ما و هماهنگ کردن سیستمها و انرژیهای بدن ایفا میکنند.
بنابراین آگاهی از وایو، میتواند به ما کمک کند تا بتوانیم نشاط جسمی، وضوح ذهنی و رشد معنوی را پرورش دهیم.
در ادامه به معرفی 5 وایو انرژی حیات میپردازیم:
1- پرانا وایو (Pranan Vayu)
همانطور که گفتیم، پرانا یعنی “نیروی حیات” و وایو یعنی “باد”!
پس پرانا وایو به معنای “باد زندگی” یا “هوای حیات” است و با ویژگیهای عنصر هوا و عملکردهای جذب مانند دَم، تنفس، الهام و ادراک ارتباط دارد.
اعتقاد بر این است که پرانا وایو، مجموع انرژی تولید شده از موارد زیر است:
- غذایی که میخورید.
- مایعاتی که مینوشید.
- هوایی که تنفس میکنید.
- تأثیراتی که از یک عمر تجربیات حسی و روانی بهجا میماند.
پرانا وایو، یک انرژی اساسی است که بر گردش اکسیژن و انرژی نیروی حیاتی در سراسر بدن کنترل دارد و شادابی و سلامت کلی را حفظ میکند.
بنابراین میتوان آن را منبع اولیه انرژی نام برد و شاید ضروریترین پرانا باشد.
پرانا وایو بهعنوان دروازهی پرانرژی نیروی حیات عمل میکند و این کار را بسیار ظریف انجام میدهد.
اما مکان این انرژی کجاست؟
مکان و الگوی حرکتی پرانا وایو
انرژی پرانا وایو، با هر دو بخش فیزیکی و انرژی در بدن مرتبط است.
این انرژی حیات ازنظر فیزیکی با دهان، سوراخهای بینی، گلو، قفسه سینه، ریهها، دیافراگم و ناف ارتباط دارد.
انرژی پرانا وایو در مرکز قلب و به چاکرای آناهاتا نفوذ و وایوس (Vayus) یعنی 4 پرانای دیگر را تغذیه میکند.
اما نحوهی حرکت این انرژی در بدن به چه صورت است؟
پرانا وایو به سمت داخل و بالا در بدن جریان دارد و مانند یک دریچه فشار عمل میکند که به 4 وایو دیگر انرژی میدهد.
روشهای ایجاد تعادل در پرانا وایو چیست؟
گفتنی است که از طریق پرانایاما (کنترل تنفس) و یکسری وضعیت خاص در یوگا، میتوانیم پرانا وایو را فعال و متعادل کنیم.
درنتیجه شادابی، شفافیت و جوانسازی جسم را افزایش دهیم.
گفتنی است که یکی از مناسبترین انواع پرانایاما برای تعادل پرانا وایو، نادی شودانا است و حرکات یوگای مناسب برای تنظیم این انرژی حیات نیز شامل موارد زیر هستند:
- حرکت گربه – گاو (مارجاریاسانا – بیتیلاسانا)
- حرکت کبری (بوجانگاسانا)
- حرکت بچه (بالاسانا)
2- آپانا وایو (Apana Vayu)
آپانا وایو را به “هوایی که دور میشود” ترجمه میکنند و حرکت انرژی حیاتی در این وایو، بیرون و دور از بدن فیزیکی است.
آپانا وایو بهعنوان یکی از انواع انرژی حیات، به عنصر زمین مرتبط است و حذف و رهاسازی را در وجود فیزیکی و ذهنی ما هدایت میکند.
اگر آپانا وایو در تعادل باشد، ما احساس ثبات و وضوح را تجربه میکنیم و این انرژی به ما کمک میکند تا آنچه را که دیگر در خدمت ما نیست، رها کنیم.
اما آپانا وایو در کجا ساکن است و چه نوع حرکتی دارد
الگوی حرکتی و مکان آپانا وایو
آپانا وایو در مرکز یا کف لگن و پایین شکم قرار دارد و ازنظر انرژی با چاکرای مولادهارا یا ریشه مرتبط است.
در حالی که پرانا وایو انرژی را به داخل میکشد، آپانا وایو انرژی حیاتی را به سمت پایین و خارج حرکت میدهد.
میتوان اینطور در نظر گرفت که پرانا وایو، نفسِ دَم و آپانا وایو نفسِ بازدَم است.
بنابراین داشتن یک انرژی بدون دیگری، غیرممکن است و هر دو برای حفظ سلامت و پاکسازی بدن ضروری هستند.
چگونه میتوان آپانا وایو را متعادل کرد؟
برای اینکه بتوانید آپانا وایو را متعادل کنید، باید تمرینهای زیر را انجام دهید:
- تنفس کاپالابهاتی
- اجرای مودرا آپانا وایو
- انجام آساناهای خاص یوگا مانند خم به جلو و حرکات باز کننده لگن از جمله ژست درخت (وریکشاسانا) و حالت زاویه جانبی گسترده (پارشواکوناسانا)
- ژورنالنویسی (هر زمان که درونتان پر از انرژی منفی شد، دفترچه یادداشت خود را بردارید و هر آنچه که در ذهنتان است را بدون کم و کاستی بنویسید تا زمانی که احساس کنید که کافی است.)
گفتنی است که اگر با مودراها آشنا نیستید، میتوانید برای کسب اطلاعات بیشتر به مقالهی “مودرا چیست؟” مراجعه کنید.
3- ویانا وایو (Vyana Vayu)
ویانا وایو به معنای “هوای همهجا حاضر” است و در متعادل کردن همهی وایوها نقش دارد و میتوان این انرژی حیات را در سراسر بدن دید.
ویانا وایو با عنصر آب و چاکرای خاجی مرتبط است و بر جریان خلاقیت و تجربه عاطفی تأثیر میگذارد.
در حالی که همهی وایوها دارای حرکت هستند اما ویانا وایو، فعالترین و پراکندهترین انرژی پرانا به شمار میرود.
ویانا وایو مثل یک شبکه، جنبههای فیزیکی و انرژی وجود ما را به هم متصل میکند و هماهنگی کلی را تسهیل میبخشد.
اما ویانا وایو در کجا قرار دارد.
محل قرارگیری و الگوی حرکتی ویانا وایو
ویانا وایو ازنظر فیزیکی در کل بدن وجود دارد و مرکز بدن را از طریق رگها، اندامهای حسی و تنفس به محیط متصل میکند.
با اینکه ویانا به طور مستقیم با چاکرای خاجی ارتباط دارد اما به همهی چاکراها نیز متصل است.
بنابراین وقتی چاکراها متعادل هستند، ویانا وایو میتواند آزادانه جریان داشته باشد.
ویانا وایو در کل جهات و از سر و سینه (منشا پرانا وایو) به بیرون جریان دارد.
جریان “مرکز به بیرون” ویانا وایو وقتی که با حرکات سایر وایوها متعادل شود، فشار ثابتی را در کل سیستم انرژی حیات ایجاد میکند.
چگونه به تعادل ویانا وایو کمک کنیم؟
ویانا وایو را میتوان با استفاده از یک رژیم غذایی سرشار از ویتامین، تمرین یوگای متعادل، پرانایاما و مدیتیشن بهبود بخشید.
از آنجایی که ویانا وایو، حرکت انرژی پرانا در سراسر بدن را کنترل میکند پس باید برای به تعادل رساندن این انرژی حیات روی حرکات کل بدن و تنفس خنثی تمرکز کنیم.
بنابراین بهترین حرکات یوگا برای تعادل رساندن ویانا وایو، حالتهای ایستاده و وارونه هستند چرا که کل ماهیچههای بدن را درگیر میکنند مانند:
- ژست قایق (ناواسانا)
- ژست مثلث (تریکوناسانا)
- ژست صندلی (اوتکاتاسانا)
- ژست روی سر ایستادن (شیرشاسانا)
منتها برای تعادل بخشیدن ویانا وایو، حتماً نباید به آساناها روی آورد و برای این انرژی حیاتی نیز موداری مخصوص وجود دارد و میتوانید در حین مدیتیشن به آن بپردازید.
علاوه بر این انجام تنفس نادی شودانا نیز میتواند برای تعادل رساندن ویانا وایو مفید باشد.
4- اودانا وایو (Udana Vayu)
اودانا وایو که یک اصطلاح سانسکریت است، به “هوای صعودی” ترجمه میشود و با عنصری آسمانی (Ether) و چاکراهای ویشودا و آجنا در ارتباط است.
اودانا وایو، نوعی انرژی حیاتی است که از سطوح پایینتر به سطوح بالای هشیاری منتهی میشود و انرژی کندالینی را از طریق چاکراها و در هنگام صعود به بالا منتقل میکند.
اودانا وایو در گلو قرار دارد و جریان آن سر و گردن را به گردش درمیآورد و با عملکردهای گفتار، بیان و رشد همراه است.
با تمرین حرکات یوگا که گلو و بخشهای بالایی بدن را تقویت میکند، میتوان اودانا وایو را تحریک کرد.
با تحریک اودانا، ارتباطات را واضح میکنیم و خلاقیت و حس رهایی را افزایش میدهیم.
در حقیقت اودانا وایو به شما کمک میکند که از خواب به بیداری و از محدودیتهای حواس پنجگانه به فضایی از آگاهی سعادتآمیز بروید.
مکان اودانا وایو در بدن و الگوی حرکتی آن
اودانا وایو اگرچه مانند ویانا وایو در کل بدن وجود دارد اما در درجه اول، بین سر و قلب قرار دارد.
ازنظر فیزیکی نیز اودانا وایو به تیروئید و غدد پاراتیروئید گره خورده است که به تنظیم سیستم عصبی و متابولیسم شما کمک میکند.
اودانا وایو بهعنوان نیروی صعودی و تابشی در بدن، در امتداد ستون فقرات به سمت بالا حرکت میکند و به جسم تابشی (در آموزههای یوگا کندالینی، جسم تابشی در انتهای هاله انرژی ما قرار گرفته و نماد برتری، شکوه و نور درونی ما است و با چاکرای تاج یا ساهاسرارا ارتباطی عمیق دارد.) متصل میشود.
هدف نهایی اودانا وایو، این است که ما را از چاکراهای سطح پایین زندگی روزمره به چاکراهای بالاتر واقع در بالاتنه منتقل کند.
چگونه اودانا وایو را متعادل کنیم؟
اودانا وایو، با تنظیم مناسب 4 وایوی دیگر فعال میشود پس باید سایر وایوها (Vayus) متعادل شوند تا اودانا وایو نیز به تعادل برسد.
منتها با انجام یکسری فعالیتهای زیر، میتوانید به افزایش اودانا وایو کمک کنید:
- خوردن غذای مناسب
- قدم زدن زیر نور آفتاب
- انجام مودرای مخصوص اودانا وایو
- انجام تمرین تنفسی سیمهاسانا یا نفس شیر
- انجام تمرینات یوگا مثل حرکات ایزی آپشن پل (ستوبانداسانا)، شولدر استند 1 (ساروانگاسانا)، شولدر استند 2 یا گاو آهن (هالاسانا)، ماهی (ماتسیاسانا) و هد استند یا ایستادن روی سر (شیرشاسانا)
5- سامانا وایو (Samana Vayu)
سامانا، یک کلمه سانسکریت و به معنای “برابر” یا “یکسان” است.
بنابراین در ترکیب با وایو که به معنای “هوا” یا “باد” است، میتوان معانی زیر را برای سامانا وایو در نظر گرفت:
- نفس میانی
- هوای متعادلکننده
- انرژی که متعادل میشود
- انرژی که متمرکز میشود
این انرژی پرانا با چاکرای شبکه خورشیدی (مانیپورا) و عنصر آتش و قدرت دگرگونی ارتباط دارد.
سامانا وایو، فعالیتهای متابولیک را متعادل میکند و در توزیع درست مواد مغذی به سراسر بدن نقش دارد.
این انرژی حیاتی به تعادل و هماهنگی دو وایوی دیگر یعنی پرانا و آپانا کمک میکند و باعث ایجاد تعادل درونی میشود.
اما نحوهی حرکت این وایو در بدن به چه صورت است؟
موقعیت و الگوی حرکتی سامانا وایو
مکان سامانا وایو در بدن، در مرکز ناف است و به اندامهای گوارشی نشاط میبخشد.
محل و موقعیت قرارگیری سامانا وایو بسیار مهم است چرا که بین پرانا وایو (در قفسه سینه) و آپانا وایو (در لگن) قرار دارد.
در حقیقت سامانا وایو، نقطه تلاقی این دو پرانا است و به ما حس تعادل و یکپارچگی میدهد و ادغام جریان پرانا از طریق سامانا وایو، فواید زیادی برای سلامت جسمی و روانی در پی دارد.
چگونه سامانا وایو را به تعادل برسانیم؟
هنگامیکه سامانا وایو تعادل ندارد، مشکلات زیادی در سلامت جسمی ما ایجاد میشود مثل اختلالات گوارشی، کاهش متابولیسم، سوءتغذیه و چاقی!
اما چطور باید سامانا وایو را به تعادل برسانیم تا این مشکلات برطرف شوند؟
یکی از مؤثرترین روشهای ایجاد تعادل در سامانا وایو و سایر انواع انرژی پرانا، داشتن یک رژیم غذایی سالم و وقت گذاشتن برای بهداشت روانی است.
منتها میتوانید از اندام هشتگانه یوگا که در قسمت زیر معرفی کردهایم نیز برای ایجاد تعادل سامانا وایو کمک بگیرید:
- انجام آساناهای یوگا از قبیل ژست صندلی (اوتکاتاسانا)، ژست قایق (ناواسانا) و پیچ نشسته (ماریچی آسانا)
- انجام تمرینات تنفسی مانند تنفس ساماوریتی و سوریابدانا
- مودرای سامانا وایو
حال که با انواع انرژی پرانا آشنا شدید در ادامه بررسی اهمیت این انرژی حیاتی در یوگا میپردازیم.
اهمیت انرژی پرانا در یوگا چیست؟
یوگا در اصل هنر و علم بهینهسازی جریان انرژی حیات در بدن است.
همانطور که در انواع انرژی پرانا نیز متوجه شدید برای متعادلسازی پرانا در بدن، میتوان از یکسری فعالیتهای یوگا استفاده کرد.
بنابراین یوگیها و تمرینکنندگان یوگا برخی از 8 اندام یوگا را برای ایجاد تعادل وایوها در بدن استفاده میکنند که شامل آساناها، تمرینات پرانایاما و مدیتیشن هستند.
اما مهمترین اندام یوگا برای تنظیم جریان انرژی پرانا چیست؟
در جواب باید گفت که تمرینات تنفسی پرانایاما در تنظیم جریان پرانا بسیار مؤثر هستند و از مهمترین اجزای یوگا برای متعادلسازی پرانا به شمار میروند.
در حقیقت کنترل تنفس به افراد کمک میکند تا سطح انرژی خود را مدیریت کنند و به حالتهای عمیقی از آرامش و آگاهی برسند و با استرس خود مقابله کنند.
میتوان گفت که با یادگیری کنترل تنفس، توانایی هدایت انرژی حیات را به طور مؤثر به دست خواهید آورد.
از آنجایی که تنفس، یکی از فعالیتهای مهم در تعادل پرانا است به شما توصیه میکنیم که مقالهی “انواع تنفس در یوگا” را حتماً مطالعه کنید.
جالب است بدانید که انرژی قدرتمند پرانا، این ظرفیت را دارد که ما را در همهی سطوح عاطفی، ذهنی، جسمی و حتی روحی حمایت و درمان کند.
انرژی پرانا در اصل تأمینکننده انرژی برای ادامهی زندگی است و بهعنوان نیروی اصلی انجام حرکات در یوگا نیز شناخته میشود.
کلام آخر: انرژی پرانا، نیروی زندگی
در این مطلب سعی کردیم به شما توضیح دهیم که پرانا چیست و چه فایدهای برای ذهن و جسم انسان دارد.
در حقیقت درک و کار با پرانا و انرژی حیاتی، تأثیر عمیقی روی سلامت جسم، ذهن و معنویت میگذارد.
بنابراین اگر بخواهیم بهطور دقیقتر بگوییم که انرژی حیاتی چیست، به تعریف زیر میرسیم:
انرژی حیاتی یا پرانا در هندوئیسم انرژی فیزیکی، ذهنی و معنوی است و هندوها اعتقاد دارند که پرانا، انرژی اساسی و منبع همهی دانشها است.
در حقیقت فقدان یا کمبود پرانا در افراد باعث ایجاد حالت بیانگیزگی، افسردگی و بیماری میشود.
بنابراین حالا که فهمیدهاید انرژی پرانا در یوگا چیست، وقت آن است که خود را از چنگالِ افسردگی و خمودگی نجات دهید و انرژی حیات خود را بهبود بخشید.
هرچه تمرینات یوگا را دقیقتر و بهتر انجام دهید، پرانا یا همان انرژی حیات درون شما بیشتر میشود.
پس اگر انرژی درونی کمی دارید و همیشه خسته و بیانگیزه هستید، پیشنهاد میکنیم که همین حالا در کلاس یوگا آنلاین MN استودیو ثبتنام کنید.
در حقیقت اگر میخواهید به پرانا دست یابید، باید یوگا را جدی بگیرید و بهصورت مداوم تمرین کنید.
نظرات و تجربیاتتان را با ما به اشتراک بگذارید:
خوشحال میشویم با بیان نکات و تجربیاتتان درباره انرژی حیاتی، به ارتقاء این مقاله کمک کنید.
همچنین اگر جواب سؤال انرژی حیاتی چیست را پیدا نکردید، میتوانید در بخش کامنتها از ما بپرسید تا در اسرع وقت پاسخگوی شما باشیم
