یوگا چشم چیست؟

یوگا چشم، یک رویکرد جامع از تمرینات چشم است که برای آرام کردن ذهن و کمک به فشار چشم، خستگی چشم و خشکی چشم استفاده می‌شود.

بنابراین در این مقاله به بررسی کامل این موضوع می‌پردازیم که یوگا چشم چیست؟ آیا یوگا چشم برای تقویت بینایی مؤثر است یا خیر؟

همچنین در کنار هم با فواید و تمرینات یوگای چشم نیز آشنا خواهیم شد.

در ویدیو زیر یکی از تمرینات مفید برای چشم را مشاهده می‌کنید:

اما نباید یوگای چشم را به عنوان جایگزینی برای درمان مناسب و مراقبت از چشم‌ها در نظر بگیرید و در این راستا، حتماً باید تحت نظر پزشک متخصص چشم و یا اُپتومتریست باشید.

از طرفی اگر به سلامت و زیبایی پوست صورت خود اهمیت می‌دهید، پیشنهاد می‌کنیم که سری هم به مقاله‌ی تمرینات یوگای صورت برای جوان‌سازی بزنید.

حال اگر می‌خواهید درباره‌ی تأثیرات یوگای صورت برای چروک دور چشم، فواید و موارد احتیاط آن بیشتر بدانید در ادامه همراه ما باشید.

فهرست مطالب

یوگا چشم چیست؟

بررسی اهمیت یوگا چشم

آیا یوگا چشم برای تقویت بینایی مفید است؟

معرفی 10 عدد از فواید یوگا چشم

آشنایی با 7 تمرین یوگای چشم

یوگای چشم برای چه افرادی مناسب است؟

چه کسانی نباید یوگای چشم انجام دهند؟

کلام پایانی: آیا یوگای چشم برای سلامت چشم‌ها کافی است؟

یوگا چشم چیست؟

در پاسخ به این سوال که یوگا چشم چیست؟ باید بگوییم که یوگا چشم، نوعی ورزش چشم است و برای آرام کردن ذهن و به طور بالقوه برای کمک به کاهش فشار چشم به کار می‌رود. .

در حقیقت یوگای چشم، تمرینی است که تکنیک‌های مختلف چشمی را برای بهبود بینایی، کاهش فشار چشم و بهبود سلامت کلی چشم ترکیب می‌کند.

یوگای چشم یک تکنیک باستانی است که ریشه‌ی آن به هند بازمی‌گردد و اخیراً به دلیل افزایش استفاده از دستگاه‌های دیجیتال در سراسر جهان محبوب شده است.

حرکات یوگا چشم علاوه‌بر آرامش بخشیدن به ذهن، به تقویت عضلات اطراف چشم هم کمک می‌کنند و باعث جوان‌سازی پوست اطراف چشم نیز می‌شوند.

برخی از تمرینات رایج یوگا چشم شامل چرخاندن چشم، حرکات چشم شکل هشت، پلک زدن و تغییر تمرکز بین اجسام دور و نزدیک است.

در حالی که برخی از مردم بر این باور هستند که یوگا چشم، می‌تواند به تقویت بینایی یا تسکین خشکی چشم کمک کند، باید بگوییم که این موضوع ازنظر علمی ثابت نشده است.

با وجود این بسیاری از گوروها، معتقدند که یوگا چشم برای تقویت بینایی مناسب است و باعث تسکین خستگی و فشار چشم می‎شود.

همچنین اعتقاد دارند که یوگای چشم، اجازه‌ی استراحت به چشم‌ها می‌دهد و ماهیچه‌های کشیده شده در چشم را تقویت می‌کند.

حتی برخی از گوروها به پرتو جو توصیه می‌کنند که با گفتن ذکرهایی مانند «من چشمانی قوی دارم» و «بینایی من مشکلی ندارد» به تقویت بینایی خود بپردازند.

جالب است بدانید که یوگای چشم، استراحت و تنفس را در اولویت قرار می‌دهد و بر سلامتی فرد تمرکز دارد.

حال که متوجه شدید یوگا چشم چیست؟ در ادامه به بررسی اهمیت این ورزش چشمی می‌پردازیم.

بررسی اهمیت یوگا چشم

با ظهور فناوری و وابستگی روزافزون به دستگاه‌های دیجیتال، چشمان ما با فشار بی‌سابقه‌ای مواجه شده‌اند.

در حال حاضر تقریباً در سراسر جهان همه از گوشی همراه استفاده می‌کنند یا بسیاری از نوجوانان به بازی با انواع کنسول‌های دیجیتال می‌پردازند.

همچنین کارِ اکثر افراد به کامپیوتر وابسته است و سبک زندگی بی‌تحرک و عوامل استرس‌زای محیطی و استفاده بیش از اندازه از ابزار دیجیتال نیز باعث خستگی، ضعف و پیری چشم شده است.

این فشار مداوم می‌تواند منجر به تاری دید، خشکی چشم، سردرد و حتی بیماری‌های چشمی مرتبط با افزایش سن شود.

یوگا چشم، یک رویکرد طبیعی و پیشگیرانه برای کاهش فشار چشم و حفظ بینایی بهینه است.

طبق مطالعات، یوگای چشم برای افرادی مفید است که ساعت‌های طولانی را با رایانه کار می‌کنند، مطالعه انجام می‌دهند و یا درگیر فعالیت‌های دیگری هستند که نیاز به تمرکز شدید و فشار چشم دارند.

بنابراین گنجاندن یوگا چشم در جهانی که دائماً به سوی ابزارهای دیجیتال پیش می‌رود، یک امر حیاتی به نظر می‌رسد.

منتها نباید از معاینات دوره‌ای چشم تحت نظر پزشک متخصص غافل شوید و فقط یوگای چشم انجام دهید.

حال که با اهمیت یوگا چشم آشنا شدید، در بخش بعدی به بررسی فواید یوگا چشم می‌پردازیم.

آیا یوگا چشم برای تقویت بینایی مفید است؟

خیر! یوگا چشم برای تقویت بینایی مؤثر نیست بلکه فوایدی مانند آرامش ذهن را به همراه دارد و ممکن است به طور بالقوه باعث کاهش فشار و خستگی چشم شود.

بنابراین اگر فردی دارای مشکلات بینایی مانند نزدیک بینی، دوربینی یا آستیگماتیسم است، باید برای تقویت بینایی خود از وسایل اصلاحی مانند عینک طبی استفاده کند یا راه‌های دیگری را برای بهبود یا تقویت بینایی مانند لنزهای تماسی یا جراحی چشم مثل لیزیک امتحان نماید.

هرچند یوگا چشم برای تقویت بینایی به‌صورت مستقیم مفید نیست اما فواید زیادی دارد که در بخش بعدی بررسی می‌کنیم.

معرفی 10 عدد از فواید یوگا چشم

همان‌طور که گفتیم تحقیقات علمی زیادی درباره‌ی اینکه فواید یوگا چشم چیست؟ انجام نشده است اما بر اساس شواهد، یوگا چشم از مزایای زیادی بهره‌مند است.

منتها نباید یوگای چشم را به‌عنوان جایگزینی برای درمان مناسبِ مراقبت از چشم‌ها در نظر بگیرید.

بنابراین اگر احساس می‌کنید که مشکل بینایی دارید، حتماً آزمایش چشمی منظم انجام دهید و تحت نظر یک پزشک متخصص چشم و یا اپتومتریست قرار بگیرید و از یوگای چشم به‌عنوان یک نیروی کمکی استفاده کنید.

یکی از تحقیقاتی که در سال 2020 درباره‌ی تأثیرات یوگای چشم انجام شد، مطالعه‌ای روی یک گروه 32 نفری از دانشجویان کارشناسی بینایی‌سنجی بود.

در این مطالعه مشخص شد که با کمک تمرینات یوگای چشم، کارایی عضلات اطراف چشم افزایش می‌یابد و درنتیجه علائم خستگی چشم کاهش پیدا می‌کند.

درواقع انجام منظم یوگای چشم، می‌تواند فواید زیر را در پی داشته باشد به‌خصوص برای افرادی که مدت طولانی به صفحه نمایشگر گوشی و یا کامپیوتر نگاه می‌کنند:

1. بهبود قدرت عضلات چشم
2. کاهش فشار و خستگی چشم
3. کاهش خشکی و سوزش چشم
4. کمک به کنترل بهتر حرکات چشم
5. افزایش تمرکز و توانایی تمرکز کردن برای مدت طولانی
6. بهبود بالقوه در وضوح بینایی با کاهش تنش در عضلات چشم
7. کاهش احتمالی خطر بیماری‌های چشمی مرتبط با افزایش سن
8. افزایش جریانِ خونِ زیرِ چشم و کمک به رفع سیاهی دور چشم‌ها
9. کاهش فشار داخل چشم (IOP) و کُند کردن روند فرسایش عصب بینایی در بیمارهای مبتلا به گلوکوم
10. بازسازی قدرت چشم بعد از جراحی آب مروارید پس از گذراندن دوره نقاهت (نه بلافاصله بعد از عمل) و با مشورت پزشک

حال که به با فواید یوگای چشم آشنا شدید در ادامه به بررسی و معرفی تمرینات این ورزش می‌پردازیم.

آشنایی با 7 تمرین یوگای چشم

با قرار دادن تمرینات یوگای چشم در برنامه‌ی روزانه‌ی خود، می‌توانید تا حد زیادی از فواید این ورزش بهره‌مند شوید.

از این رو در قسمت زیر به معرفی مؤثرترین حرکات و تمرینات یوگای چشم پرداخته‌ایم:

1- پالمینگ (Palming)

پالمینگ یا با کف دست لمس کردن چشم، به بهبود تمرکز کمک می‌کند و با شل کردن عضلات اطراف چشم، خستگی چشم‌ها را کاهش می‌دهد.

پالمینگ را می‌توانید به‌صورت زیر انجام دهید:

• پیش از شروع تمرین، دستان خود را به‌خوبی با آب و صابون بشویید و خشک کنید.
• سپس هر دو دست را به هم بمالید تا گرم شوند.
• حال هر دست را روی یک چشم قرار دهید طوری که انگشتان روی پیشانی و کف دست‌ها روی گونه‌ها قرار بگیرند.
• در این حالت، نباید کف دست‌ها با چشمانتان برخورد کنند و باید کمی از صورت فاصله داشته باشند.
• با چشمان باز به‌آرامی نفس عمیق بکشید و سعی کنید ذهنتان را پاک کنید و تمرکز خود را روی تاریکی کف دست قرار دهید.
• به مدت 5 دقیقه به تنفس عمیق و متمرکز در همین حالت ادامه دهید.

2- چشمک زدن یا بلینکینگ (Blinking)

با استفاده طولانی مدت از ابزار دیجیتال، احتمال خشکی چشم افزایش می‌یابد و در این حالت احساس می‌کنید که در چشمتان شن و یا ماسه قرار دارد.

تمرین چشمک زدن، می‌توان به روان شدن چشم‌ها کمک کند و این تمرین را باید به‌صورت زیر انجام دهید:

• در یک حالت مناسب بنشینید و به جلو نگاه کنید.
• 10 الی 15 بار و خیلی سریع پلک بزنید.
• سپس به‌آرامی چشمانتان را ببندید و با چشمان بسته، نفس‌های آهسته و عمیق بکشید و این کار را به مدت 20 تا 30 ثانیه ادامه دهید.
• می‌توانید این تمرین را تا 5 بار تکرار کنید.

3- چرخش چشم (Eye Rolling)

انجام تمرین چرخش چشم به‌صورت منظم، ممکن است منجر به کاهش خستگی چشم شود.

در قسمت زیر، مراحل صحیح انجام این حرکت از یوگای چشم را شرح داده‌ایم:

• صاف بنشینید و نفس عمیق بکشید.
• با ثابت نگه داشتن سر، به‌آرامی به سمت آسمان نگاه کنید.
• چشم‌ها را به سمت راست بچرخانید و مستقیماً روی یک جسم در سمت راست تمرکز کنید.
• حال چشم‌ها را پایین آورید و روی زمین تمرکز کنید.
• سپس چشم‌ها را به سمت چپ بچرخانید و به طور مستقیم روی یک جسم در سمت چپ تمرکز کنید.
• درنهایت چشم‌ها را به سمت بالا بچرخانید و مستقیم به جلو نگاه کنید.
• این مراحل را بین جهت‌های مختلف تا چندین بار تکرار کنید.

4- بزرگنمایی (Zooming)

بزرگنمایی، یک تمرین یوگای چشم عالی برای تمرکز و تقویت عضلات چشم است که می‌توانید آن را به‌صورت زیر انجام دهید:

• در یک موقعیت راحت بنشینید.
• روی یک جسم در دوردست تمرکز کنید و چند ثانیه روی آن متمرکز بمانید.
• حال فوکوس و تمرکز خود را روی یک شئ نزدیک‌تر آورید و برای چند ثانیه به آن خیره شوید.
• سپس تمرکز خود را به چیزی خیلی نزدیک به خود مانند انگشت شست قرار دهید.
• حال نگاه را معکوس کنید به این صورت که ابتدا به جسم میانی و سپس به جسم دور برگردید.
• این تمرین را تا چندین بار و به مدت 2 دقیقه تکرار کنید

5- قانون 20-20-20 (The 20-20-20 Rule)

اگر مجبورید که به‌صورت طولانی به صفحه نمایشگر خیره شوید، تمرین یا قانون 20-20-20 برای استراحت چشم‌ها و عملکردِ بهتر چشم بسیار مؤثر است.

انجام این تمرین بسیار آسان است و فقط کافی است مراحل زیر را در پیش بگیرید:

• در حالت نشسته به یک نقطه در فاصله‌ی 20 فوتی (6 متری) خود خیره شوید.
• سپس تا 20 ثانیه در همان حالت بمانید.
• این تمرین را هر 20 دقیقه به همین صورتی که گفته شد، انجام دهید

6- بی‌نهایت (Infinity)

تمرین بی‌نهایت یا اینفینیتی نیز مانند سایر تمرینات یوگای چشم به کاهش خستگی چشم کمک می‌کند.

می‌توانید این تمرین را با پیروی از مراحل زیر انجام دهید:

• در یک حالت راحت بنشینید و یا بایستید.
• سپس یک علامت بی‌نهایت و یا شکل 8 افقی را در مقابل خود تصور کنید.
• حال این علامت بی‌نهایت یا 8 افقی را فقط با چشمانتان و به‌آرامی دنبال کنید.
• این حرکت را بدون تکان دادن سرتان انجام دهید.
• یادتان باشد که بین تکرار‌ها، پلک بزنید

7- پلک نیمه‌باز

این حرکت یوگا صورت برای چروک دور چشم مفید است. چرا؟

زیرا ماهیچه‌های دور چشم را تقویت می‌کند و باعث کاهش این چین و چروک‌ها می‌شود.

تمرین یوگای چشم پلک نیمه‌باز را به‌صورت زیر انجام دهید:

• چشمان خود را به‌صورت نیمه بسته درآورید.
• در این حالت، احتمالاً پلک‌های بالایی شما به لرزش درمی‌آیند که باید برای توقف لرزش تلاش کنید. (اگر نگاه خود را روی اشیای دورتر متمرکز کنید، متوقف کردن لرزشِ پلک‌ها آسان‌تر خواهد شد.)
• 10 الی 15 ثانیه، پلک‌های خود را به‌صورت نیمه‌باز نگه دارید.
• سپس چشمان خود را به‌آرامی ببندید و چند نفس عمیق بکشید.
• همان‌طور که از بینی نفس می‌کشید، بازدم خود را از طریق دهان خارج کنید.
• این تمرین تنفسی را با چشمان بسته تا یک دقیقه انجام دهید.

گفتنی است ما در کلاس‌های مدیتیشن، یک جلسه تمرین خیره شدن یا تراتاک (Trāṭaka) را نیز آموزش می‌دهیم که تاثیرات مفیدی برای چشم‌ها دارد.

بنابراین اگر می‌خواهید با تاثیرات این نوع مدیتیشن آشنا شوید و از آن استفاده کنید، کافی است در دوره‌ مدیتیشن MNstudio شرکت کنید.

یوگای چشم برای چه افرادی مناسب است؟

افرادی که باید یوگای چشم انجام دهند، کسانی هستند که یا می‌خواهند ذهن خود را آرام کنند یا دچار فشار چشم هستند.

چرا که یوگا چشم به کاهش این ناراحتی‌ها کمک می‌کند.

بنابراین تقریباً همه‌ی افراد، می‌توانند یوگای چشم را انجام دهند و هیچ محدودیتی برای افراد وجود ندارد.

حتی مزیت یوگای چشم در این است که نیازی به هیچ ابزاری ندارد و می‌توانید به‌راحتی در منزل و یا هر جایی که هستید، آن را انجام دهید.

چه کسانی نباید یوگای چشم انجام دهند؟

اگر اخیراً عملی مربوط به بیماری‌های چشم و یا حذف عینک انجام نداده‌اید، می‌توانید تمرین یوگا چشم برای تقویت بینایی را انجام دهید.

منتها به این نکته دقت کنید که یوگا چشم به هیچ وجه جایگزین خدمات درمانی نیست و اگر مشکلات چشمی نظیر آب مروارید، کم بینایی و یا غیره را دارید حتماً باید به متخصص مراجعه کنید.

کلام پایانی: آیا یوگای چشم برای سلامت چشم‌ها کافی است؟

در این مطلب به بررسی این موضوع پرداختیم که یوگای چشم چیست؟ چه فوایدی دارد و مناسب‌‌ترین حرکاتِ آن را نیز معرفی و بررسی کردیم.

اما آیا فقط با انجام یوگای چشم، می‌توان سلامت چشم‌ها را حفظ کرد؟ باید بگوییم که خیر!

یوگای چشم، فقط یک عامل کمکی است و نه درمانی! بنابراین انجام تمرینات یوگا چشم برای تقویت بینایی به‌تنهایی کافی نیست.

در این راستا شما می‌توانید نکات زیر را نیز برای تقویت چشم‌ها در کنار یوگا چشم دنبال کنید تا سلامت چشم‌هایتان را برای سالیان طولانی حفظ نمایید:

• سیگار نکشید و از قرارگیری در معرض دود سیگار هم خودداری کنید.
• سبزیجات برگ سبز مانند اسفناج و کلم پیچ و همچنین پرتقال و هویج بخورید.
• با استفاده از عینک آفتابی از چشمان خود در برابر اشعه ماوراء بنفش محافظت کنید.
• مقدار زیادی آب بنوشید تا چشمانتان روان کاری شوند. (آب نوشیدن برای چشم‌ها مثل روغن برای موتور خودرو است و باعث روان شدن حرکت اجزا می‌شود.)
• اگر با رایانه زیاد کار می‌کنید یا اغلب از صفحه نمایش استفاده می‌کنید، زمان استفاده از صفحه نمایش خود را محاسبه و هر یک ساعت تا 5 دقیقه استراحت کنید.
• به طور منظم معاینه چشم انجام دهید. این معاینه برای تشخیص زودهنگامِ شرایطی مانند آب مروارید و گلوکوم ضروری است. همچنین معاینه‌ی چشم، این فرصت را به شما می‌دهد تا در مورد هرگونه نگرانی در مورد بینایی خود با پزشک خود صحبت کنید.بعد از 60 سالگی، حتی اگر بینایی 20/20 داشته باشید، باید هرسال به چشم پزشک مراجعه کنید.

بنابراین اگر می‌خواهید چشمانی سالم با وضوح بالا داشته باشید، انجام منظم یوگا چشم را در کنار رعایت نکات بالا فراموش نکنید.

همچنین اگر به سایر سبک‌های یوگا علاقه‌مند هستید، پیشنهاد می‌کنیم که مقاله‌ی “یوگا چیست؟ معرفی انواع سبک‌های یوگا” را مطالعه کنید.