مانترا چیست؟ انواع مانترا

اگر بخواهیم به‌صورت خلاصه بگوییم که مانترا چیست؟ به تعریف زیر می‌رسیم:

مانترا، یک صدا یا کلمه به شمار می‌رود و معنی مانترا که یک کلمه‌ی سانسکریت است را می‌توان ابزار فکر یا وسیله‌ای برای کنترل ذهن در نظر گرفت.

حال که متوجه شدید معنی مانترا چیست، جالب است بدانید که مانتراها را می‌توان همگام با مدیتیشن و یوگا به کار برد و از فواید آن بهره‌مند شد.

گفتنی است که انواع مانترا اغلب به زبان سانسکریت هستند و در ویدئوی زیر، می‌توانید نحوه‌ی انجام تمرین مانترا سات کارتار (Sat Kartar) که یکی از رایج‌ترین مانتراها است را مشاهده کنید:

همان‌طور که گفتیم، می‌توانید مانترا را همراه با مدیتیشن انجام دهید که یک روش آن، مدیتیشن جمعی است.

همچنین اگر می‌خواهید درباره‌ی انواع مدیتیشن بیشتر بدانید پس حتماً مقاله‌ی “مدیتیشن چیست؟” را بررسی کنید.

حال در ادامه با ما باشید تا شما را با دنیای مانتراها آشنا کنیم.

فهرست مطالب

تعریف مانترا: زمزمه‌ای برای آرامش روح و جان

تاریخچه مانترا چیست؟

انواع مانترا

فواید و مزایای مانترا چیست؟

چگونه در خانه تمرین مانترا انجام دهیم؟

نکات مهم برای تمرین مانترا

کلام آخر: از تکرار مانترا تا دیدن تأثیرات آن در زندگی

تعریف مانترا: زمزمه‌ای برای آرامش روح و جان

امروزه با افزایش محبوبیت یوگا و مدیتیشن، افراد زیادی با مانتراها نیز آشنا هستند اما آیا دقیقاً می‌دانید که مانترا چیست؟

اجازه دهید که برای تعریف مانتراها، ابتدا بگوییم که معنی مانترا چیست؟

مانترا (Mantra) که در زبان سانسکریت به این صورت मन्त्रः نوشته می‌شود، از دو ریشه‌ی سانسکریت زیر تشکیل شده است:

• بخش اول “Manas” و معنای آن در انگلیسی “The mind” و در فارسی “ذهن” است.

• بخش دوم “Tra” و معنای آن در انگلیسی “Tool” و در فارسی “ابزار” است.

بنابراین مانترا را ابزار فکر و یا وسیله‌ای برای مهار ذهن می‌دانند.

حال که با معنی مانترا آشنا شدید، نوبت این است که ببینیم مانترا چیست؟

مانتراها ریشه در متون مقدس باستانی دارند و اولین استفاده ثبت شده از آن‌ها را می‌توان در متون مقدس ودایی هندو دید.

مانترا یک صدا، هجا، کلمه یا ذکر مقدس و اغلب به زبان سانسکریت است و در طیف گسترده‌ای از سنت‌های مذهبی و معنوی مانند هندوئیسم، بودیسم و یوگا خوانده می‌شود.

مانتراها را به‌عنوان یک ارتعاش قدرتمند برای کنترل ذهن به کار می‌برند و انواع مانترا در یوگا و مراقبه بسیار کاربرد دارند.

درواقع همان‌طور که شما یک کلمه را دائم تکرار می‌کنید و اجازه نمی‌دهید که ذهنتان پراکنده شود، مانترا نیز با ذهن شما دقیقاً همین کار را می‌کند و اجازه نمی‌دهد که ذهنتان پریشان شود و این خود مانترا است که روی ذهن و بدن شما اثر می‌گذارد.

می‌توان مانترا را برای اهداف مختلفی مانند القای تمرکز، رشد معنوی و حتی کمک به تجسم یکی از خدایان به کار برد.

اعتقاد بر این است که اگر مانترا را با لحن درست و فهم مناسب بخوانید، می‌توانید ذهنتان را با قدرت عرفانی احیا کنید و آن را از توهم نجات دهید و به روشنایی برسانید.

گفتنی است که مانتراها علاوه‌بر مکتب‌های هندوئیسم و بودیسم در سایر مکاتب مانند جین‌ها (Jains)، تانتریکاها (Tantrikas)، سیک‌ها (Sikhs) و برخی پیروان جنبش‌های مذهبی نیز به کار می‌روند.

حتی گفته می‌شود که انجام دعا در ادیان ابراهیمی ازجمله اسلام نیز عملکردی شبیه به مانترا دارد و منجر به تمرکز و آرامش ذهنی می‌شود.

حال که متوجه شدید مانترا چیست، در ادامه به بررسی تاریخچه و نحوه‌ی پیدایش انواع مانترا می‌پردازیم.

تاریخچه مانترا چیست؟

همان‌طور که اشاره کردیم، اولین استفاده‌ی ثبت شده از مانترا در متون مقدس ودایی هندو است که به مقدس بودن صدا اشاره می‌کنند.

بنابراین می‌توان منشأ پیدایش مانترا را حدود 500 تا 1500 سال قبل از میلاد مسیح در نظر گرفت.

در حقیقت در متون مقدس هندو، خود گفتار را یک الهه (معروف به “Vac”) می‌شناسند و قدرت و توان آن را ستایش می‌کنند.

پس در حالت کلی اعتقاد بر این است که صدا، قدرت و انرژی روحی و روانی بالایی دارد.

همین موضوع سبب شد که صدا به بخش مهمی از آیین هندو تبدیل شود و کاهنان برهمن، وظیفه‌ی خواندن سرودهای ودایی را بر عهده گرفتند.

تا سالیان طولانی، این کاهنان برهمن بودند که از ذکرهای مختلف مانترا آگاه بودند و آن را به‌صورت شفاهی منتقل می‌کردند.

اما با پیدایش مکاتب هندویی که خواستار برابری بودند، اکنون مانتراها به‌صورت آزاد منتقل می‎شوند.

جالب است بدانید که با سفر بودیسم به چین، نوشتن مانتراها به‌صورت صحیح به یک تمرین معنوی تبدیل شد.

از این رو در حالی که برهمن‌های هندو روی تلفظ صحیح مانتراها تأکید داشتند، چینی‌ها روی نوشتن دقیق سخت‌گیر بودند.

هرچند مانتراها در آیین‌های مذهبی شکل گرفتند اما امروزه برای استفاده از قدرت صدا و رسیدن به آرامش ذهنی نیز در یوگا و مدیتیشن استفاده می‌شوند.

شاید برایتان جالب باشد بدانید که در بسیاری از متون باستانی ایرانی نیز مانترا یافت شده است.

پس هرچند که پیدایش مانتراها را به هند نسبت می‌دهند و اغلب مانتراها نیز به زبان سانسکریت است اما نمی‌توان گفت که مانترا فقط در آیین هندو و شبه قاره هندوستان به کار می‌رفته است.

حال که با تاریخچه مانترا آشنا شدید در ادامه انواع مانترا و ذکرهای معروف را معرفی خواهیم کرد.

انواع مانترا

انواع مانترا در شکل‌های مختلف وجود دارند که هرکدام هدف مشخصی را دنبال می‌کنند.

انواع مانترا یا بر انرژی الهی متمرکز هستند و یا هدفشان شفا، دگرگونی و تعالی معنوی است.

هر نوع از مانترا با نیت خاصی طنین‌انداز می‌شوند و افراد می‌توانند از آن‌ها در یوگا یا مدیتیشن استفاده کنند.

مانترا دارای سه نوع اصلی درزمینه‌ی تمرینات معنوی است که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم:

مانترا بیجا (Bija Mantra)

بیجا (Bija) در فارسی به معنای «دانه» است و مانتراهای بیجا از اساسی‌ترین مانتراها هستند.

بیجا، کلمات تک‌هجایی هستند که می‌توان آن‌ها را به‌تنهایی خواند یا حتی به مانتراهای طولانی‌تر متصلشان کرد.

از مانتراهای بیجا یا دانه برای هماهنگی با انرژی‌های خاص یا خدایان استفاده می‌شود که در ادامه به معرفی مهم‌ترین و معروف‌ترین مانتراهای بیجا خواهیم پرداخت:

1- مانترا OM یا AUM

مانترا اوم “OM” یا آوم “AUM”، شاید معروف‌ترین مانترای بیجا باشد.

در حقیقت “اوم” با چاکرای چشم سوم (آجنا) و چاکرای تاج (سهاسرارا) مرتبط است. این مانترا، نمایانگر اتحاد ذهن، بدن و روح است و برای باز کردن آن‌ها به هوشیاری جهانی استفاده می‌شود.

2- مانترا LAM

مانترا لام “LAM”، یکی دیگر از انواع مانترا بیجا است که با چاکرای ریشه (مولادهارا) در ارتباط است که در پایین ستون فقرات قرار دارد.

گفته می‌شود که تکرار مانترا لام به ثبات و امنیت ذهنی و جسمی منجر می‌شود.

3- مانترا YAM

مانترا یام YAM”” به چاکرای قلب (آناهاتا) که در سینه قرار دارد، مرتبط است.

اغلب مانترا یام را برای ترویج عشق، دلسوزی و رفاه عاطفی می‌خوانند.

4- مانترا HAM

مانترا هام “HAM” به چاکرای گلو (ویشودها) ارتباط دارد که در ناحیه گردن است.

خواندن و تکرار مانترای هام به بیان، ارتباط و پاک‌سازی کمک می‌کند.

5- مانترا VAM

مانترا وام “VAM” که با چاکرای ساکرال یا خاجی (سوادهیستانا) در ارتباط است، کمی پایین‌تر از ناف قرار دارد.

مانترای وام را برای افزایش خلاقیت، تعادل عاطفی و جریان انرژی حیات به کار می‌برند.

6- مانترا RAM

مانترا رام “RAM” که با چاکرای شبکه خورشیدی (مانیپورا) در ارتباط است و در ناحیه معده قرار دارد، به‌منظور افزایش اعتماد‌به‌نفس، قدرت شخصی و توانایی ابراز وجود خوانده می‌شود.

حال که صحبت از چاکراها شد، اگر درباره‌ی انواع چاکرا اطلاعات کافی ندارید پس حتماً مقاله‌ی “چاکرا چیست؟” را مطالعه کنید.

مانترا ساگونا (Saguna Mantra)

ساگونا (Saguna) معمولاً به معنای «با ویژگی» یا «دارای کیفیت» است.

مانتراهای ساگونا را معمولاً مانترای خدایی نیز می‌نامند. چرا؟ زیرا اغلب درباره ستایش خدا هستند و با خدایان ارتباط دارند.

در ادامه، می‌توانید با چند نمونه از انواع مانترا ساگونا آشنا شوید:

1- مانترا Om Namo Narayanaya

مانترا “اُم نامو نارایانایا”، یک ادای احترام و سلام به خداوند نارایانا به شمار می‌رود که یکی از آواتارهای ویشنو است.

این مانترا را برای عبادت، مدیتیشن و مراقبه به کار می‌برند.

2- مانترا Om Dum Durgayai Namaha

مانترا “اُم دوم دورگایای نماها” به افتخار الهه دورگا است و با تکرار این مانترا، از دورگا برای محافظت در برابر نیروهای منفی درخواست می‌شود.

این نوع از انواع مانترا ساگونا را برای طلب قدرت و محافظت می‌خوانند.

3- مانترا Om Sri Maha Ganapataye Namah

مانترا “اُم شری ماها گاناپاتایه نماه” به خداوند گانِش اختصاص دارد و برای برطرف کردن موانع خوانده می‌شود.

بنابراین اغلب پیش از آغاز هر کاری، این مانترا را می‌خوانند.

مانترا نیرگونا (Nirguna Mantra)

نیرگونا (Nirguna) به معنای «بدون ویژگی» است و نسبت به مانترا بیجا و ساگونا از قدمت بیشتری برخوردار است.

مانتراهای نیرگونا خیلی سخت تفسیر می‌شوند و معمولاً برای افراد مبتدی، خواندن مانترای نیرگونا توصیه نمی‌شود.

مانتراهای نیرگونا را غالباً برای فراتر رفتن از محدودیت‌های فیزیکی به کار می‌برند و کاربردی جهانی دارند.

در قسمت زیر به معرفی و بررسی چند نمونه از مهم‌ترین انواع مانترا نیرگونا می‌پردازیم:

1- شنتی مانترا (Shanti Mantra)

مانترا شنتی یا شنتی مانترا، یکی از انواع مانترا نیرگونا است و از چنتینگ‌های مشهوری است که در یوگا خوانده می‌شود و هدف آن هم صلح، احترام و همبستگی است.

اگر درباره‌ی چنتینگ، اطلاعی ندارید و می‌خواهید درباره‌ی آن بیشتر بدانید پس به شما پیشنهاد می‌کنیم که سری به مقاله‌ی “چنتینگ چیست؟” بزنید.

شنتی مانترا را به نام دعای کبیر یوگا هم می‎شناسند چرا که در اکثر سبک‌ها به کار می‌رود.

شنتی مانترا، یک مجموعه از عبارات و کلمات است که آن را در جدول زیر همراه با ترجمه فارسی ذکر کرده‌ایم:

متن اصلی شنتی مانترا	ترجمه شنتی مانترا به فارسی
Om Saha Navavatu Saha Nau Bhunaktu Saha Viryam Karavaavahai Tejasvi Navadhitamastu Maa Vidvisavahai m Shanti Shanti Shanti	باشد که با هم رشد کنیم (معلم و پرتوجو) در دانش و حرکت‌هایمان باشد که با قدرت و تمرکز عمیق عمل کنیم آموخته‌هایمان به دانش و نور تبدیل شود و در هر سطحی که هستیم در کمال بالا برویم اَم صلح اَم صلح اَم صلح

حال که با متن اصلی شنتی مانترا آشنایی پیدا کرده‌اید، از شما دعوت می‌کنیم تا تلفظ دقیق آن را از طریق مشاهده ویدئوی زیر فرابگیرید:

همچنین می‌توانید دعای صوتی شنتی مانترا را نیز که در ویدئوی بالا تماشا کردید، از طریق فایل زیر دانلود و در حین تمرین استفاده کنید:

2- مانترا Soham

مانترا سوهام به معنای “من آن هستم” یا “من همان هستم که هستم” است.

با کمک این مانترا، می‌توانید در هویت خود با جهان یا واقعیت نهایی تأمل کنید.

گفته می‌شود که مانترا سوهام، صدای طبیعی تنفس است.

بنابراین اگر در طی مدیتیشن به تنفس خود گوش دهید، متوجه می‌شوید که دم به‌صورت “سو” و بازدم به شکل “هام” شنیده می‌شود.

این مانترا را می‌توانید به‌تنهایی یا همراه با مانترای OM تکرار کنید تا OM Soham (اُم سوهام) را تشکیل دهد و احساس یگانگی شما با جهان را بیشتر کند.

3- مانترا Aham Brahma Asmi

مانترا “آهام براهما آسمی” به معنای “من براهمان هستم” یا “من واقعیت بی‌نهایت هستم” است و برای بیان وحدت روحی فردی با روح کیهانی خوانده می‌شود.

منشأ این مانترا به متون کهن هندی به‌ویژه اوپانیشادها برمی‌گردد و یک ابزار قدرتمند برای خودشناسی است و به افراد کمک می‌کند تا جهل خود را از بین ببرند و در مسیر آزادی پیشروی کنند.

اگر علاقه به تاریخ یوگا و متون مقدس هندوئیسم دارید، پیشنهاد می‌کنیم که مقاله‌ی “تاریخچه یوگا” را حتماً بخوانید.

در کنار سه نوع اصلی از انواع مانترا، یک مانترای رایج و کاربردی دیگر نیز وجود دارد که در این سه دسته نمی‌گنجد و آن مانترای سات کارتار است که در ادامه توضیح خواهیم داد.

مانترای سات کارتار (Sat Kartar Mantra)

مانترای سات کارتار که ویدئوی آن را در ابتدای مقاله مشاهده کردید، یکی از مانتراهای رایجی است که در یوگا خوانده می‌شود.

مانترای سات کارتار به معنای “عمل‌کننده حقیقت” است و هنگامی که تکرار شود، جریان انرژی قلب را افزایش می‌دهد.

کلمه Sat در مانترا، صدای واقعی روح را مشخص می‌کند و کلمه Kartar به‌عنوان انجام‌دهنده ترجمه می‌شود.

برای خواندن این مانترا در یک فضای آرام و در حالت راحت بنشینید و دستتان را در جلوی سینه به حالت ناماسته بگذارید.

جمله Sat Kartar را ۱۰ مرتبه با صدای بلند، تکرار کنید و دستتان را نیز در دو مرحله و در دو طرف بدن باز کنید.

حال که به‌خوبی با انواع مانترا آشنا شدید، در ادامه به بررسی فواید و تأثیرات مانترا می‌پردازیم.

فواید و مزایای مانترا چیست؟

استفاده مکرر از مانترا مانند دعا و چنتینگ، می‌تواند تأثیرات قدرتمندی بر ذهن، بدن، روح و احساسات داشته باشد.

اگر بخواهیم به‌صورت کلی بگوییم که فواید مانترا چیست، لیست زیر را خواهیم داشت:

• افزایش خودآگاهی (درک عمیق افکار، احساسات، عواطف و درنتیجه پذیرش خود و رشد شخصی)
• کاهش استرس و اضطراب (کاهش پچ‌پچ‌های ذهنی و نگرانی‌های مداوم و جایگزینی احساس آرامش به‌جای استرس)
• افزایش حس آرامش و آسودگی (رها شدن از ریتم سریع زندگی روزانه و رسیدن به سکون و آرامش)
• تقویت و افزایش شفقت (پذیرش دنیای درونی همراه با مهربانی، شناخت محدودیت‌ها و درک نقاط قوتتان)
• بهبود تمرکز (تقویت توانایی برای ماندن در لحظه و جلوگیری از حواس‌پرتی)
• بهبود کیفیت خواب (کاهش استرس و افزایش آرامش = خواب راحت و عمیق‌تر)
• شهود عمیق و خلاقیت (افزایش ارتباط با درون و آرام کردن ذهن = جریان یافتن ایده‌ها و بینش‌های جدید با فکری آزاد)

از انواع مانترا، می‌توان برای وارد شدن به یک حالت عمیق مدیتیشن استفاده کرد ولی باید به طور منظم برای چندین ماه به انجام این کار بپردازید تا اثراتش را مشاهده کنید.

حال که با تأثیرات و فواید مانترا آشنا شدید در ادامه با هم به بررسی نحوه انجام مانترا در خانه می‌پردازیم.

چگونه در خانه تمرین مانترا انجام دهیم؟

اگر می‌خواهید در خانه تمرین مانترا را انجام دهید، مراحل زیر را به‌صورت دقیق اجرا کنید:

1- یک مانترا انتخاب کنید. این مانترا، می‌تواند کلمه یا عبارتی باشد که معنای مثبتی دارد. همچنین می‌توانید از انواع مانترایی که در این مقاله ذکر کردیم هم استفاده کنید.

2- برای شروع در یک فضای ساکت و در حالت راحت بنشینید.

3- چند نفس عمیق بکشید و اجازه دهید نفستان به ریتم طبیعی خود برسد.

4- شروع به تکرار مانترا برای خودتان کنید. می‌توانید این کار را با صدای بلند یا بی‌صدا انجام دهید. اگر از یک مانترای سانسکریت استفاده می‌کنید، دانستن معنای آن مفید است تا بتوانید در حین تکرار روی آن تمرکز کنید.

5- سعی کنید هر روز حداقل 10 الی 15 دقیقه تمرین مانترا را انجام دهید.

6- در حالت ایده‌آل هر روز در زمان و مکان یکسان تمرین کنید.

نکات مهم برای تمرین مانترا

در حین تمرین به نکاتی که در قسمت زیر اشاره کرده‌ایم، توجه کنید:

• با یک مانترای کوتاه و ساده شروع کنید تا زمانی که خواندن مانترا برایتان راحت شود.
• مطمئن شوید که در حالت صاف و آرام نشسته‌اید.
• مانترا را به‌آرامی و واضح تکرار کنید.
• با یک جلسه‌ کوتاهِ 10 دقیقه‌ای شروع کنید و به‌آرامی، زمان تمرین خود را افزایش دهید.
• سعی کنید در هنگام مانترا خواندن، چشمان خود را بسته نگه دارید.
• به غیر از خود مانترا روی هیچ موضوع دیگری تمرکز نکنید.
• هر روز به مدت 10 دقیقه تمرین کنید تا ظرفیت خود را برای حفظ تمرین مداوم افزایش دهید.

کلام آخر: از تکرار مانترا تا دیدن تأثیرات آن در زندگی

در این مطلب سعی کردیم به شما بگوییم که مانترا چیست، چه تاریخچه‌ای دارد و انواع مانترا کدام است.

به طور کلی دریافتید که مانترا یک صدا یا هجا است که ارتعاش و انرژی زیادی دارد و در مراقبه و یوگا برای رسیدن به آرامش ذهنی و تمرکز به کار می‌رود.

همچنین به معنی مانترا نیز اشاره کردیم و متوجه شدید که مانترا یعنی ابزار ذهن و می‌توان آن را به‌عنوان وسیله‌ای در نظر گرفت که می‌توانید با آن به کنترل ذهنتان بپردازید.

درباره‌ی انواع مانترا نیز صحبت کردیم و دانستید که مانتراها به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند و ذکرهای مختلفی برای مانترا وجود دارد که اغلب نیز به زبان سانسکریت هستند.

از طرفی درباره‌ی تأثیرات مانترا در جسم، روح و ذهن صحبت کردیم و دریافتید که مانتراها برای کاهش استرس و اضطراب، بهبود خواب، شناخت خود و رسیدن به شهود مؤثر هستند.

نظر و تجربه خودتان را با ما به اشتراک بگذارید:

آیا تجربه خواندن مانترا در یوگا را داشته‌اید؟ خوشحال می‌شویم با بیان نکات و تجربیاتتان درباره مانترا، به ارتقاء این مقاله کمک کنید.

در این مقاله سعی کردیم به‌صورت جامع و کامل به سوال مانترا چیست پاسخ دهیم. حال اگر سؤالی درباره نحوه تمرین مانترا دارید، می‌توانید در بخش کامنت‌ها از ما بپرسید تا در اسرع وقت پاسخگوی شما باشیم.